Thảm họa lật tàu Vịnh Xanh 58 tại Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh, đã gây ra một trong những tai nạn đau thương nhất trong lịch sử hàng hải của Việt Nam, cướp đi sinh mạng của 37 người. Sự cố này không chỉ để lại hậu quả về mặt con người mà còn tạo ra những ảnh hưởng sâu sắc về mặt xã hội và tinh thần của cộng đồng. Tuy nhiên, trong thời gian tang tóc, một số cá nhân đã lợi dụng sự cố này để tạo ra và phổ biến những thông tin sai lệch, hình ảnh không đúng sự thật trên mạng xã hội.
Những hành vi này không chỉ thể hiện sự thiếu nhạy cảm và vô đạo đức mà còn có thể vi phạm pháp luật. Luật sư Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc Công ty Luật TGS, Đoàn Luật sư TP Hà Nội, đã đưa ra quan điểm về vấn đề này. Ông cho rằng việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để chế tạo hình ảnh và thông tin sai sự thật liên quan đến thảm kịch nhằm tăng tương tác trên mạng xã hội là hành vi không chỉ trái với thuần phong mỹ tục và đi ngược lại những giá trị đạo đức cơ bản của xã hội mà còn là hành vi vi phạm pháp luật và cần bị xử lý nghiêm.
Theo Điều 101 Nghị định số 15/2020/NĐ-CP của Chính phủ, các cá nhân hoặc tổ chức cung cấp và chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức và danh dự, nhân phẩm của cá nhân lên mạng xã hội có thể bị xử phạt hành chính. Mức phạt áp dụng cho cá nhân vi phạm có thể từ 5-10 triệu đồng, và đối với tổ chức vi phạm là từ 10-20 triệu đồng. Ngoài ra, các chủ thể vi phạm còn bị buộc phải gỡ bỏ thông tin sai sự thật hoặc gây nhầm lẫn do thực hiện hành vi vi phạm.
Trong trường hợp hành vi bị xác định gây hậu quả nghiêm trọng trong xã hội, như làm hoang mang dư luận, gây phẫn nộ, bức xúc trong nhân dân, tạo tâm lý tiêu cực cho gia đình nạn nhân hay dẫn tới khó khăn, cản trở cho công tác cứu hộ, người vi phạm có thể bị xem xét trách nhiệm hình sự về tội “Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân” theo Điều 331 Bộ luật Hình sự 2015. Mức phạt có thể áp dụng là phạt cảnh cáo, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm. Trường hợp hành vi gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội, thì bị phạt tù từ 2-7 năm.
Đây là những quy định pháp luật cụ thể nhằm ngăn chặn và xử lý các hành vi lợi dụng tự do ngôn luận để lan truyền thông tin sai lệch và gây ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội. Trong bối cảnh tang thương của thảm họa, việc lan truyền những thông tin sai sự thật không chỉ làm tổn thương gia đình của những người đã qua đời mà còn gây ra những hệ lụy tiêu cực cho xã hội. Do đó, việc nhận thức và tuân thủ các quy định của pháp luật trong việc sử dụng và chia sẻ thông tin trên mạng xã hội là vô cùng quan trọng.
Ngoài ra, trong hoàn cảnh này, cộng đồng cần tập trung vào việc hỗ trợ gia đình nạn nhân, cùng nhau chia sẻ và vượt qua nỗi mất mát này. Việc mọi người có ý thức trong việc chống lại thông tin sai lệch cũng là một phần quan trọng trong việc xây dựng một môi trường mạng an toàn và lành mạnh.
Các cơ quan chức năng cũng cần tăng cường công tác quản lý và giám sát không gian mạng để sớm phát hiện và xử lý những trường hợp vi phạm. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng cần phối hợp chặt chẽ với các nền tảng mạng xã hội để triển khai các biện pháp cần thiết nhằm ngăn chặn sự lan truyền của thông tin sai lệch.