Ở vùng đại ngàn phía Tây Quảng Ngãi, nơi nhịp sống hiện đại đang ngày càng sôi động, vẫn có những người lặng lẽ gìn giữ những thanh âm mộc mạc của núi rừng. Y Rum, một cô gái dân tộc Ba Na, là một trong số đó. Với tình yêu cháy bỏng dành cho âm nhạc truyền thống, Y Rum đã thành lập Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y, nơi không chỉ dạy những nốt nhạc vang lên từ đá, từ ống nứa, mà còn thắp lên niềm tự hào dân tộc trong tâm hồn thế hệ trẻ.

Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y được thành lập vào năm 2022, chuyên dạy những loại nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số như đàn T’rưng, đàn đá và một số loại nhạc cụ hiện đại như Piano, Organ. Hiện có 38 học viên đang theo học lớp đàn T’rưng và 07 học viên theo học lớp đàn đá. Y Rum, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y, cho biết: ‘Lứa tuổi đến với Câu lạc bộ là 5 tuổi, tới lớn là không giới hạn số tuổi. Ở đây các bạn người dân tộc Rơ Ngao cũng có, Ba Na cũng có và các bạn dân tộc Kinh cũng có. Để mà các bạn học viên làm quen với các loại đàn thì câu lạc bộ phải nắm bắt được tâm lý tuổi của từng học viên.’

Để học viên dễ tiếp cận, Y Rum chọn cách truyền đạt gần gũi, sinh động, kết hợp nhiều thực hành. Các em được học qua cảm nhận bằng tai, bằng tay và cả cảm xúc. Từ đó dần hình thành đam mê và sự hứng thú với âm nhạc dân tộc ngay từ những lần đầu. Đàn đá và đàn T’rưng đều là nhạc cụ truyền thống của các dân tộc thiểu số ở vùng phía Tây Quảng Ngãi. Nếu đàn T’rưng có âm thanh vang, trong, dễ gợi cảm xúc và khá phù hợp với trẻ em nhờ cách chơi trực quan, thì đàn đá lại đòi hỏi người chơi phải có cảm âm tốt và lực tay ổn định để tạo ra âm thanh chính xác.

Y Rum cũng thường dành thời gian tìm đến các nghệ nhân – những ‘kho tàng sống’ của văn hóa dân tộc để học hỏi và khắc ghi những điều tưởng chừng mai một. Nghệ nhân ưu tú A Jar bày tỏ: ‘Mong muốn là nhiều người khác sẽ tiếp tục noi theo Y Rum, người đàn chị, người đi trước, những người đi sau tiếp nối nhiều hơn nữa. Góp phần rất quan trọng trong phát triển văn hóa, nhất là văn hóa âm nhạc cổ truyền.’

Không chỉ dừng lại ở các lớp học nhạc cụ từ những người trẻ dân tộc thiểu số như Y Rum, việc truyền dạy âm nhạc truyền thống ở Quảng Ngãi đã và đang được triển khai bằng nhiều hình thức đa dạng. Từ các hội thi, lớp truyền dạy do chính quyền tổ chức, đến những câu lạc bộ văn hóa dân gian được chính những nghệ nhân, người có uy tín ở các thôn, làng thành lập, truyền dạy đã góp phần tiếp nối và gìn giữ bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh.

Thông qua các hoạt động này, thế hệ trẻ ngày càng có cơ hội tiếp cận và tìm hiểu về văn hóa, âm nhạc truyền thống của các dân tộc thiểu số. Đồng thời, những nỗ lực của Y Rum và Câu lạc bộ Nghệ thuật Rum Y đã góp phần tích cực vào việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc thiểu số ở Quảng Ngãi.

Ngày 27 tháng 7 là dịp để tưởng nhớ và tri ân những anh hùng liệt sĩ đã hy sinh cho độc lập và tự do của dân tộc Việt Nam. Vào ngày này, ca sĩ Khánh Ly đã ra mắt MV ‘Còn mãi với non sông’, một ca khúc đặc biệt do NSND Phạm Phương Thảo sáng tác. Bài hát này không chỉ thể hiện sự đầu tư tâm huyết của Khánh Ly mà còn truyền tải thông điệp sâu sắc về lòng biết ơn và tự hào dân tộc.

MV ‘Còn mãi với non sông’ là sản phẩm âm nhạc mới nhất của ca sĩ Khánh Ly, được giới thiệu đúng dịp kỷ niệm 78 năm ngày Thương binh – Liệt sĩ (27.7.1947 – 27.7.2025). Bài hát do NSND Phạm Phương Thảo sáng tác từ thơ Khánh Dương, phối khí bởi Phạm Tuấn Anh và được ghi hình tại các địa danh lịch sử như sông Thạch Hãn, Thành cổ Quảng Trị, cầu Hiền Lương, nghĩa trang Trường Sơn… Với chất liệu âm nhạc đậm thính phòng nhưng được xử lý nhẹ nhàng, giàu cảm xúc, MV đã thể hiện sự chuyên nghiệp và tâm huyết của đội ngũ sản xuất.

Chia sẻ trong buổi ra mắt MV, ca sĩ Khánh Ly đã xúc động kể lại câu chuyện về việc tìm được bài hát phù hợp để tri ân các anh hùng liệt sĩ. Cô đã tâm sự với NSND Phạm Phương Thảo về mong muốn làm một sản phẩm tri ân, và chị Thảo đã đàn cho cô nghe ‘Còn mãi với non sông’, một bài hát mà Khánh Ly ngay lập tức cảm thấy phù hợp.

NSND Phạm Phương Thảo, người được biết đến nhiều với các ca khúc dân ca ví dặm, đã cho biết cô viết nhạc hoàn toàn theo cảm xúc, không đặt nặng mục tiêu chứng minh điều gì. Cô muốn viết thêm các dòng khác như nhạc nhẹ, ca trù… để phong phú hơn cho nền âm nhạc Việt Nam.

Không chỉ là đồng hương Nghệ An, Khánh Ly và Phạm Phương Thảo còn là những người bạn thân thiết trong cuộc sống. Khánh Ly đã chia sẻ về sự ngưỡng mộ của mình đối với chị Thảo, người luôn sâu sắc, tinh tế và chân tình. Cô cũng bày tỏ sự biết ơn vì có được sự đồng hành và chia sẻ từ một người nghệ sĩ lớn như chị Thảo.

NSND Phạm Phương Thảo cũng đã bày tỏ sự tự hào khi nói về phần thể hiện của Khánh Ly. Chị cho rằng Khánh Ly có quãng giọng rộng, kỹ thuật tốt, hát có chiều sâu cảm xúc. Nghe Khánh Ly hát, chị như được cùng cô ấy du hành qua những vùng ký ức.

Khánh Ly là một nghệ sĩ học thuật, hiện là tiến sĩ âm nhạc, giảng viên Học viện Âm nhạc Quốc gia Việt Nam. Trên hành trình nghệ thuật, cô từng giành giải ba Sao Mai 2011, giải nhì cuộc thi Thính phòng – Nhạc kịch 2017… và đã phát hành nhiều sản phẩm như ‘Miền xa thẳm’, ‘Mùa lá đi qua’, ‘Lời ru nguồn cội…’. Cô đã khẳng định rằng việc tạo ra MV ‘Còn mãi với non sông’ không phải là để chạy theo xu hướng mà là để nói điều gì đó với âm nhạc, và cô cảm thấy biết ơn vì đã có duyên với bài hát này.

MV ‘Còn mãi với non sông’ là một sản phẩm âm nhạc mang ý nghĩa nhân văn, và cũng là minh chứng cho sự gắn bó giữa hai nghệ sĩ tài năng, luôn trân trọng quá khứ và hướng về những giá trị bền vững. Thông điệp của MV cũng là lời nhắc nhở cho khán giả trẻ hãy nhớ và biết ơn những hy sinh để hôm nay được sống trong hòa bình.

Sự trở lại của rapper MCK với MV “2323”, một bản làm mới của ca khúc “Buông Đôi Tay Nhau Ra” của Sơn Tùng, đã gây ra nhiều phản ứng trái chiều trong cộng đồng khán giả. Mặc dù ghi nhận hàng trăm nghìn lượt xem chỉ trong vài giờ lên sóng, nhưng phần đông khán giả lại bày tỏ sự hụt hẫng với phần nội dung.

Việc MCK chọn cách “làm mới lại” nhạc phẩm cũ bằng cách thêm phần rap ngắn ở cuối bài, mà không chỉnh sửa nhiều về mặt phối khí, đã khiến nhiều người nhận xét rằng đây là MV của Sơn Tùng chứ không phải của MCK. Sự thiếu đột phá trong cách tiếp cận này đã khiến khán giả cảm thấy hụt hẫng.

Thực tế, “Buông Đôi Tay Nhau Ra” không chỉ là một bản hit, mà là một phần ký ức âm nhạc của thế hệ khán giả trưởng thành vào những năm 2010. Việc lấy chất liệu từ một bản nhạc mang tính biểu tượng như vậy dễ khiến người nghe “quay về bản gốc” để tìm lại cảm xúc cũ, hơn là thưởng thức phiên bản mới.

Sự “trỗi dậy” của phong trào remix, re-sample trong âm nhạc Gen Z cũng đặt ra câu hỏi về ranh giới giữa sáng tạo và vay mượn. Nếu như “Tháp Drill Tự Do” của MCK từng tạo hiệu ứng nhờ khai thác chất liệu nhạc cách mạng theo phong cách drill táo bạo, thì “2323” lần này lại khiến người ta băn khoăn về mức độ đầu tư và tư duy âm nhạc thật sự.

MCK không phải người đầu tiên thử sức với nhạc Sơn Tùng, nhưng vấn đề không nằm ở việc làm lại nhạc xưa mà là làm sao để thể hiện được chất riêng của người làm mới. Khi thị trường âm nhạc hiện đại đang bão hòa với các sản phẩm “vừa tai, dễ viral”, thì bài toán giữ cá tính lại càng khó khăn.

Tất nhiên, không thể phủ nhận hiệu ứng tức thì mà sản phẩm này mang lại. Nhưng về lâu dài, MCK sẽ cần nhiều hơn những bản “remix hoài niệm” để khẳng định giá trị nghệ sĩ. Bởi một nghệ sĩ lớn không chỉ biết khai thác ký ức tập thể, mà phải biết tạo ra ký ức mới cho thời đại của chính mình.

Chương trình “Tổ Quốc Trong Tim” sẽ chính thức diễn ra tại Hà Nội vào tối ngày 10-8, đánh dấu một điểm nhấn đáng nhớ trong bức tranh nghệ thuật đương đại Việt Nam. Chương trình do Báo Nhân Dân phối hợp cùng UBND Thành phố Hà Nội tổ chức, không chỉ là một đêm nhạc mà còn là một bản tuyên ngôn nghệ thuật mang linh hồn dân tộc.

Chương trình quy tụ đông ngôi sao nhạc nhẹ tham gia, bao gồm NSƯT Đăng Dương, Tùng Dương, Hà Lê, Noo Phước Thịnh, Tóc Tiên, Đông Hùng, Võ Hạ Trâm, Suboi, Phạm Thu Hà và nhóm nhạc Oplus. Sự tham gia của dàn nghệ sĩ trải dài từ dòng nhạc chính thống đến đương đại tạo nên một sân khấu mà ở đó, mọi ranh giới thể loại đều được hòa tan trong dòng cảm xúc chung – tình yêu quê hương đất nước.

Không chỉ đột phá ở âm nhạc, chương trình còn được đầu tư công phu về sân khấu – nơi nghệ thuật trình diễn được đưa lên tầm vóc biểu tượng. Theo tiết lộ từ ê-kíp thực hiện, “Tổ Quốc Trong Tim” sẽ sử dụng những yếu tố sân khấu chưa từng có ở bất kỳ concert nào trước đây tại Việt Nam – từ công nghệ trình chiếu, đạo cụ biểu cảm, đến thiết kế âm thanh – ánh sáng được “điêu khắc” để không chỉ phục vụ thị giác, mà còn đánh thức trí nhớ cộng đồng về những thời khắc thiêng liêng của dân tộc.

Khi tham gia chương trình, các nghệ sĩ không chỉ đơn thuần là ca sĩ biểu diễn mà chính là những “sứ giả cảm xúc”, kể chuyện bằng thanh âm và ánh sáng, chuyển tải những tầng lớp nội dung sâu sắc: từ niềm tự hào dân tộc, khát vọng hòa bình, đến trăn trở của người trẻ trong việc định vị bản thân giữa thế giới toàn cầu.

Sự xuất hiện của những cái tên như Tùng Dương, Hà Lê hay Suboi càng làm bật lên tinh thần đổi mới, tiếp biến. Họ đại diện cho thế hệ nghệ sĩ không ngừng sáng tạo nhưng vẫn mang trong mình mạch nguồn truyền thống. Khi họ cất giọng trong cùng một chương trình với Đăng Dương hay Phạm Thu Hà – điều đó giống như một nhịp cầu nối giữa ký ức và hiện tại, giữa bản sắc và sự tiến hóa.

Vì vậy, đừng nghĩ đây chỉ là một đêm nhạc. “Tổ Quốc Trong Tim” là một lời mời gọi, một buổi hẹn với chính những điều thiêng liêng nhất trong trái tim mỗi người Việt. Đó là một minh chứng sống động rằng nghệ thuật, khi chạm đến đúng mạch cảm xúc dân tộc, sẽ không còn là thứ chỉ để giải trí – mà là lời tuyên ngôn sống động nhất về tình yêu đất nước, niềm tin và sự gắn kết.

Phương Mỹ Chi – cái tên đã trở thành biểu tượng của sự táo bạo và đam mê trong làng âm nhạc Việt Nam. Cô ca sĩ trẻ thuộc thế hệ Gen Z đã chứng minh rằng việc kết hợp âm nhạc truyền thống với hơi thở đương đại không chỉ là một thử nghiệm nghệ thuật mà còn là một hướng đi đầy hứa hẹn. Điều này đã được thể hiện rõ trong cuộc thi âm nhạc tầm châu lục Sing! Asia 2025, nơi cô mang đến những phần trình diễn đầy cảm xúc và nhận được sự công nhận của khán giả quốc tế.

Thay vì chọn những bản hit quốc tế để dễ dàng giành chiến thắng, Phương Mỹ Chi đã quyết định đi theo con đường riêng, mang âm nhạc dân tộc đến với sân khấu quốc tế. Sự liều lĩnh này đã mang lại kết quả bất ngờ khi cô nhận được tràng pháo tay nồng nhiệt và tấm vé tiến vào vòng chung kết. Phần trình diễn của cô không chỉ là một màn trình diễn đơn thuần mà còn là một tuyên ngôn văn hóa, thể hiện bản lĩnh và sự kiên định trong việc bảo tồn và phát huy di sản âm nhạc dân tộc.

Với việc kết hợp âm nhạc truyền thống và đương đại, Phương Mỹ Chi đã tạo ra một phong cách riêng biệt và thu hút. Cô không chỉ thể hiện khả năng hát mà còn thể hiện sự sáng tạo trong việc trình bày âm nhạc, từ vũ đạo đến hình ảnh sân khấu. Mỗi tiết mục của cô đều mang đến một trải nghiệm mới mẻ và thú vị cho khán giả, giúp họ thấy được sự đa dạng và phong phú của âm nhạc Việt Nam.

Sự thành công của Phương Mỹ Chi không chỉ dừng lại ở việc nổi bật trong cuộc thi mà còn ở việc cô đã trở thành một sứ giả văn hóa, mang âm nhạc Việt ra thế giới. Cô đã giúp khán giả quốc tế hiểu và yêu mến âm nhạc dân tộc Việt Nam hơn, thông qua những giai điệu dân ca, âm hưởng ngũ cung và hình ảnh đặc trưng của văn hóa Việt Nam. Đó là một thành tựu đáng tự hào, không chỉ cho cá nhân cô mà còn cho cả nền âm nhạc Việt Nam.

Thành công của Phương Mỹ Chi là kết quả của sự kiên định, tư duy nghệ thuật sắc bén và tinh thần tiên phong. Cô đã chứng minh rằng việc bảo tồn và phát huy di sản âm nhạc dân tộc không chỉ là trách nhiệm của một người mà còn là cơ hội để thể hiện sự sáng tạo và đam mê. Với tinh thần đó, Phương Mỹ Chi đã trở thành một biểu tượng của thế hệ nghệ sĩ trẻ Việt Nam, những người đang nỗ lực để đưa âm nhạc nước nhà ra thế giới.

Cái giá mà Phương Mỹ Chi phải trả cho sự liều lĩnh của mình hóa ra lại là một phần thưởng quá ngọt ngào. Đó là sự công nhận, yêu mến và quan trọng hơn hết là vị trí xứng đáng trên bản đồ âm nhạc khu vực. Hành trình của cô không chỉ là một hành trình cá nhân mà còn là một hành trình chung của âm nhạc Việt Nam, góp phần quảng bá và phát huy di sản âm nhạc dân tộc đến với thế giới.

Trong bối cảnh hiện nay, khi âm nhạc Việt Nam đang ngày càng hội nhập với thế giới, sự xuất hiện của Phương Mỹ Chi như một làn gió mới, mang đến những giá trị mới và khác biệt. Cô đã chứng minh rằng âm nhạc dân tộc không chỉ là di sản của quá khứ mà còn là nguồn cảm hứng cho hiện tại và tương lai. Với sự thành công của mình, Phương Mỹ Chi đã mở ra một cánh cửa mới cho những nghệ sĩ trẻ muốn theo đuổi âm nhạc dân tộc và muốn mang âm nhạc Việt ra thế giới.

Tham khảo thêm: https://toquoc.vn/phuong-my-chi-hanh-trinh-viet-lai-hinh-anh-am-nhac-viet-0a600f.htm

Minh Ngọc, cái tên đã trở thành biểu tượng cho tài năng và đam mê âm nhạc, đặc biệt là trong lĩnh vực hát dân ca, đã làm nên lịch sử với hàng triệu lượt xem và người theo dõi trên mạng xã hội. Với biệt danh “cô gái Quan họ”, Minh Ngọc đã nổi tiếng từ khi mới 14 tuổi khi giành giải Quán quân trong chương trình “Tuyệt đỉnh song ca nhí” vào năm 2018. Điều đáng chú ý là cô chưa từng học nốt nhạc chuyên nghiệp.

Mới đây, Minh Ngọc đã tạo nên tiếng vang khi đại diện Việt Nam tham gia và giành giải Vàng tại “Liên hoan nghệ thuật châu Á 2025” diễn ra tại Singapore. Chúng tôi đã có cơ hội trò chuyện với Minh Ngọc về hành trình âm nhạc và những ước mơ của cô. Khi bắt đầu chia sẻ về câu chuyện của mình, Minh Ngọc cho biết: “Mọi việc có lẽ gói gọn trong hai chữ ‘tình cờ'”. Cô tình cờ xem quảng cáo trên mạng và quyết định tham gia casting cho chương trình “Tuyệt đỉnh song ca nhí”. “Tôi không nghĩ mình sẽ được chọn, nhưng cứ từng vòng như vậy, tôi thi với tâm thế chắc mình sẽ bị loại thôi”, cô chia sẻ một cách chân thực.

Sau khi giành chiến thắng, Minh Ngọc bắt đầu suy nghĩ nghiêm túc về việc trở thành một ca sĩ chuyên nghiệp. “Trước đó, tôi không có ước mơ làm ca sĩ, chỉ mong muốn làm kiến trúc sư, ngân hàng, hay thiết kế thời trang”, cô nói. Tuy nhiên, sau khi tham gia cuộc thi, Minh Ngọc đã phát hiện ra niềm đam mê với âm nhạc và quyết định theo đuổi con đường này. Để phát triển khả năng âm nhạc của mình, Minh Ngọc đã không ngừng học hỏi và hiện đang theo học tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam.

Khi được hỏi về áp lực khi hát dân ca, Minh Ngọc thẳng thắn: “Tôi không thấy áp lực, vì tôi chọn đường đi riêng. Tôi muốn đi theo con đường truyền thống”. Cô cũng chia sẻ về việc hát Quan họ, một thể loại âm nhạc dân gian đặc trưng của Việt Nam, và bày tỏ mong muốn được quảng bá loại hình âm nhạc này đến với công chúng quốc tế. Minh Ngọc đã giành giải Vàng tại “Liên hoan nghệ thuật châu Á 2025” với tiết mục “Gửi về Quan họ”, một ca khúc mà cô cho biết muốn dùng để quảng bá âm nhạc dân tộc Việt Nam.

Khi được xướng tên và nhận giải Vàng, Minh Ngọc cảm thấy hạnh phúc và tự hào. Đây là một thành tựu lớn trong hành trình âm nhạc của cô. Hiện tại, Minh Ngọc vẫn đang tiếp tục học tập và phát triển sự nghiệp âm nhạc của mình. Cô hy vọng sẽ có thể tiếp tục quảng bá âm nhạc dân tộc Việt Nam đến với công chúng quốc tế, đồng thời truyền cảm hứng cho những thế hệ trẻ yêu âm nhạc.

Qua những chia sẻ của Minh Ngọc, chúng ta có thể thấy được sự nhiệt huyết và đam mê của cô đối với âm nhạc dân gian. Với thành công đã đạt được và những kế hoạch trong tương lai, Minh Ngọc hứa hẹn sẽ là một trong những giọng hát đáng chú ý trong làng âm nhạc Việt Nam.

Ca sĩ Thùy Trang, cái tên một thời gắn liền với series âm nhạc nổi tiếng Mưa Bụi của thập niên 90, vừa lên tiếng về những ngày đầu bước vào ngành giải trí đầy biến động. Trong chương trình Kỷ niệm thanh xuân, nữ ca sĩ đã hé mở về những trải nghiệm đáng nhớ của mình khi mới bắt đầu sự nghiệp.

Thùy Trang tâm sự rằng, cô nhớ như in khoản cát-xê đầu tiên của mình, đó là con số 5 triệu đồng – một khoản tiền mà theo như lời cô nói, “khá lớn” đối với cô vào thời điểm đó. Cô thậm chí còn cảm thấy run rẩy khi cầm tiền về nhà, sợ làm rơi mất. Khoản tiền này sau đó đã được cô sử dụng để mua một bộ vòng tay bằng vàng, và cô đã đeo chúng trong một số lần biểu diễn, nổi bật nhất là trong MV Em đi trên cỏ non – ca khúc đã giúp tên tuổi của cô được nhiều khán giả biết đến.

Sau này, bộ vòng tay ý nghĩa đó đã được cô tặng lại cho mẹ, và hiện tại, theo nguyện vọng của mẹ, nó đã được chuyển đến đứa em út của cô ở nhà thờ. Chia sẻ về sự nghiệp của mình, Thùy Trang kể, cô đến với dòng nhạc quê hương một cách tự nhiên. Từ việc học môn cải lương tại Trường Nghệ thuật Sân khấu 2, những câu hò điệu lý, những câu vọng cổ đã tạo nên nền tảng vững chắc cho cô khi theo đuổi nhạc quê hương.

Mỗi khi cất giọng hát, hình ảnh quê nhà như ùa về, mang theo tuổi thơ và khiến cô cảm thấy như đang sống trọn vẹn trong từng giai điệu. Nữ ca sĩ cũng bày tỏ quan điểm về việc làm mới các ca khúc quê hương trữ tình. Theo cô, việc làm mới là cần thiết để khiến dòng nhạc này trở nên gần gũi và phù hợp hơn với công chúng ngày nay. Tuy nhiên, Thùy Trang nhấn mạnh rằng cần phải có giới hạn trong việc làm mới để không đánh mất đi bản chất, hồn dân tộc của các ca khúc.

Nhìn lại chặng đường đã qua, Thùy Trang cảm thấy thật hạnh phúc và may mắn khi được sống với nghề mà mình yêu mến. Cô bày tỏ rằng, sẽ tiếp tục cống hiến cho đến khi nào mà cô không còn hát được nữa. Ngoài ra, Thùy Trang cũng chia sẻ về cuộc sống cá nhân của mình, khi mà cô là một trong số ít nghệ sĩ không sử dụng mạng xã hội.

Cô từng phải đối mặt với nhiều tin đồn, nhưng theo như lời cô nói, đằng sau những tin đồn ấy, cuộc sống của cô là vô cùng viên mãn và trọn vẹn. Sự nghiệp và cuộc sống cá nhân đầy màu sắc của Thùy Trang đã mang đến cho công chúng một cái nhìn mới về nữ ca sĩ, từ một người của dòng nhạc quê hương đầy cảm xúc và tâm hồn.