Ứng dụng công nghệ số trong giám sát rừng đã chứng minh hiệu quả trong việc bảo vệ rừng tại tỉnh Quảng Ngãi. Việc này đã giúp phát hiện và ngăn chặn kịp thời các hành vi xâm hại và cháy rừng, nâng cao hiệu quả công tác bảo vệ rừng.

Tại khu vực rừng phòng hộ Trà Veo, Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Trà Veo, xã Tây Trà đã áp dụng ứng dụng Smart trên điện thoại thông minh vào công tác tuần tra rừng. Trước đây, thông tin và dữ liệu của mỗi chuyến tuần tra rừng được ghi chép bằng tay, nhưng hiện nay, với ứng dụng Smart, các thông tin này được cập nhật một cách nhanh chóng và chính xác.

Tổ trưởng Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Trà Veo, ông Hồ Văn Sáu, cho biết ứng dụng Smart đã giúp tổ cập nhật thông tin tuyến đường, khoảnh rừng, tiểu khu mà tổ đã đi qua. Khi phát hiện bẫy thú, dấu vết động vật, người lạ trong lâm phận hay nguy cơ xâm hại, cháy rừng, các thành viên trong tổ tuần tra có thể nhanh chóng cập nhật lên ứng dụng để làm cơ sở báo cáo.

Nhờ đó, hàng nghìn héc ta rừng giao khoán cho cộng đồng ở đây được bảo vệ nghiêm ngặt, không xảy ra cháy rừng hay mất rừng. Ông Sáu cho hay, ứng dụng Smart đã giúp tổ cộng đồng bảo vệ rừng thực hiện nhiệm vụ một cách hiệu quả hơn.

Ông Châu Văn Tạo, nhân viên Trạm Quản lý bảo vệ rừng khu tây Trà Bồng, cho biết hầu hết các thành viên tổ cộng đồng bảo vệ rừng trên địa bàn đã thành thạo thao tác trên ứng dụng Smart. Ứng dụng này giúp cơ quan quản lý biết được các thành viên của tổ cộng đồng bảo vệ rừng đang tuần tra ở tọa độ nào, tiểu khu nào, tránh trường hợp cộng đồng nhận giao khoán không đi tuần tra nhưng vẫn khai báo đi tuần tra.

Tỉnh Quảng Ngãi có hơn 1,06 triệu ha rừng, trong đó rừng phòng hộ có diện tích hơn 308.700 ha, rừng đặc dụng hơn 93.200 ha, rừng sản xuất hơn 663.300 ha. Để quản lý và bảo vệ rừng, ngành lâm nghiệp tỉnh đã ứng dụng các phần mềm Mapinfo, Microstation, Flycam, QGIS, FRMS và công nghệ viễn thám để giám sát toàn bộ diện tích rừng tự nhiên từ trên cao.

Ông Nguyễn Khánh Ngọc, Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Ngãi, cho biết việc ứng dụng khoa học và công nghệ đã và đang hỗ trợ tích cực cho lực lượng kiểm lâm tỉnh thực hiện nhiệm vụ quản lý, bảo vệ rừng và phòng, chống cháy rừng. Trong năm 2025, tỉnh Quảng Ngãi đã xảy ra 2 vụ cháy rừng, nhưng không gây thiệt hại về rừng.

Hiện tại, Chi cục Kiểm lâm đang thử nghiệm 5 camera cảm biến nhiệt, khói cảnh báo cháy rừng sớm tại 5 khu vực có nguy cơ cháy cao trên địa bàn tỉnh, với thiết bị này, khu vực kiểm soát có thể lên đến vài trăm ha. Đồng thời, trang bị 17 flycam phục vụ tuần tra rừng, giám sát tài nguyên rừng và chỉ huy chữa cháy rừng.

Chi cục Kiểm lâm tỉnh cho biết, việc ứng dụng khoa học và công nghệ đã giúp ngăn chặn những biến động xấu xâm hại đến tài nguyên rừng. Diện tích rừng ngày càng được quản lý, bảo vệ chặt chẽ hơn. Trong thời gian tới, Chi cục sẽ triển khai các lớp tập huấn về ứng dụng công nghệ số trong quản lý, bảo vệ rừng, phát huy hiệu quả cao nhất các máy móc, trang thiết bị công nghệ đã được trang bị.

Ngày 26-7, ông Mai Văn Dưỡng, Giám đốc Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi thuộc Ban quản lý rừng đặc dụng TP Đà Nẵng, cho biết đơn vị này vừa phát hiện một voi con qua hệ thống bẫy ảnh được lắp đặt trong lâm phận của khu bảo tồn. Đây là một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn.

Phát hiện này cũng là động lực tinh thần lớn lao đối với những lực lượng đang ngày đêm bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã. Đầu năm 2025, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi nhận được tin báo từ người dân về dấu hiệu sinh sản của voi con tại khu vực Nà Lau. Ngay lập tức, ban quản lý đã xây dựng kế hoạch và tổ chức đặt 30 bẫy ảnh ở 15 vị trí tại các khu vực đàn voi hay di chuyển.

Kết quả lần thu ảnh thứ nhất không phát hiện hình ảnh voi mới, nhưng đơn vị không bỏ cuộc và tiếp tục thực hiện đặt lại các bẫy ảnh tại các khu vực tiềm năng khác. Từ ngày 20-7 đến 23-7, lực lượng nhân viên của khu bảo tồn đã thu bẫy ảnh và khi kiểm tra hình ảnh, mọi người đã vỡ òa khi phát hiện hình ảnh một voi con.

Hình ảnh chú voi con đang tung tăng bên voi mẹ là ‘quả ngọt’ cho những ngày tháng miệt mài bảo vệ rừng xanh của lực lượng bảo vệ rừng tại Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi. Hình ảnh ghi nhận voi con di chuyển linh hoạt và luôn được voi mẹ theo sát bảo vệ.

Việc ghi nhận sự xuất hiện của voi con đánh dấu một tín hiệu đáng mừng về quá trình sinh sản tự nhiên của đàn voi hoang dã đang sinh sống trong khu bảo tồn. Phát hiện này không chỉ mang ý nghĩa đối với công tác bảo tồn, mà còn là động lực tinh thần lớn lao đối với những lực lượng đang ngày đêm bảo vệ rừng và các loài động vật hoang dã.

Đây cũng là tín hiệu tích cực cho thấy công tác bảo tồn voi nơi đây đã và đang đi đúng hướng, góp phần bảo tồn loài voi châu Á đang có nguy cơ tuyệt chủng. Theo Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi, đến nay, theo ghi nhận, có ít nhất 9 con voi ở lâm phận khu bảo tồn này.

Vào năm 2020, với sự hỗ trợ của dự án Trường Sơn Xanh, Khu bảo tồn loài và sinh cảnh voi Quảng Nam (cũ, nay là Đà Nẵng) cũng đã ghi nhận sự xuất hiện của một voi con khoảng 1 tuổi.

Hiện nay, quần thể voi hoang dã tại đây có cấu trúc đàn đầy đủ gồm voi đực, cái và con non. Điều này cho thấy công tác bảo tồn voi tại khu bảo tồn này đã đạt được những kết quả tích cực và cần được tiếp tục duy trì và phát triển trong tương lai.

Quảng Ninh đang nổi lên như một điểm đến lý tưởng cho du lịch sinh thái rừng, với nhiều dự án đang được triển khai để khai thác tiềm năng này. Tỉnh này không chỉ nổi tiếng với Vịnh Hạ Long kỳ vĩ mà còn sở hữu những cánh rừng nguyên sơ, ẩn chứa vẻ đẹp hoang sơ và tiềm năng du lịch sinh thái độc đáo.

Đảo Đá Dựng, thuộc xã Đầm Hà, là một trong những điểm đến nổi bật với vẻ đẹp hoang sơ và hệ sinh thái đa dạng. Dự án du lịch sinh thái rừng trên đảo này đã được phê duyệt, với tổng diện tích trên 66ha, bao gồm phần diện tích đất liền, rừng và mặt nước. Đơn vị chủ đầu tư, Công ty CP Đầu tư phát triển Bảo Nguyên, đã thiết kế những căn bungalow nhỏ và kiến trúc đơn giản nằm nép dưới những tán cây trong rừng, không xâm hại đến cây rừng.

Cùng với đảo Đá Dựng, các khu rừng Yên Tử, Quảng Nam Châu, Trúc Bài Sơn, Đồng Sơn – Kỳ Thượng, rừng cảnh quan môi trường Hạ Long, rừng núi đá vịnh Hạ Long, cánh rừng thuần loài lát hoa ở Bình Liêu, rừng châm Minh Châu, rừng chõi Cô Tô, rừng tự nhiên tại các tuyến đảo và rừng dọc tuyến đường biên giới… cũng sẽ là những vị trí rừng thuận lợi để quy hoạch phát triển các dự án du lịch sinh thái rừng trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh.

Mới đây, UBND tỉnh Quảng Ninh đã phê duyệt Đề án phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí trong rừng phòng hộ của Ban Quản lý rừng phòng hộ Móng Cái, giai đoạn 2025-2030. Đề án này dự kiến sẽ hình thành 4 tuyến du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí dựa trên các tuyến đường tuần tra bảo vệ rừng, tuyến đường mòn hiện có và có 19 điểm tổ chức du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, giải trí.

Ông Đỗ Văn Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TP Móng Cái, cho biết rằng thuận lợi đầu tiên để triển khai đề án du lịch sinh thái rừng Móng Cái là 1.682ha rừng nằm hoàn toàn trong phạm vi rừng phòng hộ. Cùng với đó, cảnh quan rừng Móng Cái phong phú, tươi đẹp, có rừng trên cạn, rừng ngập mặn, rừng dọc đường biên giới, rừng bao quanh hồ Trúc Bài Sơn, rừng quanh đảo…

Với đề án này, TP Móng Cái kỳ vọng phấn đấu đến năm 2030 và các năm tiếp theo, lượng khách tham quan hằng năm đạt từ 100.000-150.000 lượt tại các điểm và tuyến du lịch trong rừng, tốc độ tăng trưởng bình quân từ 10%; doanh thu từ du lịch rừng đạt từ 80-100 tỷ đồng; tạo việc làm cho trên 300 người dân địa phương, trong đó 100 lao động trực tiếp và 200 lao động gián tiếp, góp phần nâng cao sinh kế cho người dân vùng đệm; góp phần bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Tuy nhiên, ông Nguyễn Bá Hà, Phó Phòng Quản lý, bảo vệ rừng và Bảo tồn thiên nhiên, Chi cục Kiểm lâm tỉnh, khẳng định rằng du lịch rừng phải được phát triển theo hướng chọn lọc về loại hình du lịch, về vị trí, khu vực triển khai, về nhà đầu tư có năng lực và về đối tượng khách muốn thu hút khám phá, trải nghiệm và thụ hưởng du lịch rừng. Điều này sẽ giúp Quảng Ninh phát triển du lịch sinh thái rừng một cách bền vững và hiệu quả, đồng thời bảo vệ được tài nguyên thiên nhiên và môi trường.

Tín chỉ carbon đang nổi lên như một giải pháp quan trọng trong bối cảnh biến đổi khí hậu hiện nay, không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường mà còn gắn liền với những giá trị lịch sử, văn hóa, nhân văn, tâm linh và sinh kế của các cộng đồng. Tại Việt Nam, nhiều mô hình bảo tồn rừng và nông nghiệp bền vững đã được triển khai, mang lại hiệu quả tích cực trong việc giảm phát thải và bảo vệ môi trường.

Một trong những mô hình tiêu biểu là khu rừng đầu nguồn sông Ngàn Phố, được phục dựng bởi TS. Trần Thị Lành sau hơn 20 năm. Thay vì trực tiếp tham gia trồng rừng, bà Lành tập trung vào việc thuyết phục cộng đồng địa phương cùng tham gia bảo vệ và phục dựng rừng. Cách tiếp cận này không chỉ giúp hồi sinh cánh rừng mà còn bảo tồn các giá trị văn hóa và tâm linh của cộng đồng dân tộc thiểu số. Qua đó, mô hình đã thể hiện sự gắn kết chặt chẽ giữa bảo tồn môi trường và phát triển bền vững.

Ngoài ra, mô hình lúa – tôm tại bán đảo Cà Mau do Kỹ sư Hồ Quang Cua triển khai cũng là một điển hình. Bằng việc áp dụng các phương pháp canh tác bền vững, mô hình này không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn giảm thiểu đáng kể tác động tiêu cực đến môi trường. Đây là minh chứng sống cho việc phát triển nông nghiệp bền vững có thể mang lại lợi ích kinh tế và môi trường song song.

Tín chỉ carbon hiện đang là một cơ hội lớn để nhân rộng các mô hình bảo tồn và nông nghiệp bền vững. Tuy nhiên, để phát triển thị trường tín chỉ carbon một cách hiệu quả, sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức quốc tế là không thể thiếu. Các chuyên gia cũng cho rằng, việc tạo dựng thương hiệu cho tín chỉ carbon là yếu tố quan trọng để tăng giá trị và thu hút sự quan tâm của các nhà đầu tư. Thương hiệu này có thể được xây dựng thông qua việc chia sẻ những câu chuyện cụ thể về các dự án giảm phát thải và bảo tồn môi trường tại Việt Nam.

Nhìn chung, với những giá trị đa chiều mà tín chỉ carbon mang lại, nó không chỉ đóng vai trò như một công cụ giảm thiểu tác động môi trường mà còn là cơ hội để Việt Nam phát triển bền vững và bảo vệ môi trường cho thế hệ tương lai. Qua việc hỗ trợ và phát triển thị trường tín chỉ carbon, Việt Nam có thể khai thác tối đa tiềm năng của mình trong việc bảo tồn và phát triển bền vững.