Chính phủ vừa ban hành 4 Nghị định quan trọng nhằm hướng dẫn chi tiết các nội dung cốt lõi của Luật Cán bộ, công chức. Các Nghị định này bao gồm: Nghị định số 170/2025/NĐ-CP về tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức; Nghị định số 171/2025/NĐ-CP về đào tạo, bồi dưỡng công chức; Nghị định số 172/2025/NĐ-CP về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức; và Nghị định số 173/2025/NĐ-CP về hợp đồng thực hiện nhiệm vụ công chức. Những văn bản này sẽ tạo nền tảng cho việc đổi mới toàn diện nền công vụ.

Theo Nghị định số 170/2025/NĐ-CP, việc tuyển dụng công chức sẽ được thực hiện thông qua thi tuyển tương ứng với vị trí việc làm tuyển dụng. Nghị định này cũng quy định về việc bố trí, thay đổi vị trí việc làm và xếp ngạch công chức theo vị trí việc làm. Đặc biệt, Nghị định đã bỏ thi nâng ngạch, thay vào đó, công chức sẽ được đánh giá dựa trên kết quả công việc, phẩm chất và năng lực thực tế. Điều này cho thấy sự chuyển đổi trọng tâm từ việc đánh giá dựa trên giấy tờ sang đánh giá dựa trên thực tế công việc.

Nghị định số 171/2025/NĐ-CP quy định về đào tạo, bồi dưỡng công chức, với các nguyên tắc như căn cứ vào vị trí việc làm, tăng cường ứng dụng khoa học công nghệ và trí tuệ nhân tạo trong đào tạo, bồi dưỡng. Nghị định này cũng đề cao trách nhiệm của công chức trong tự nghiên cứu và lựa chọn chương trình bồi dưỡng phù hợp. Qua đó, công chức sẽ có thể nâng cao trình độ và kỹ năng chuyên môn, đáp ứng yêu cầu của vị trí việc làm.

Nghị định số 172/2025/NĐ-CP quy định về xử lý kỷ luật cán bộ, công chức, lược bỏ 2 hình thức kỷ luật gồm ‘Hạ bậc lương’ và ‘Giáng chức’. Nghị định này cũng quy định về các trường hợp loại trừ kỷ luật, miễn kỷ luật hoặc giảm nhẹ, tăng nặng mức kỷ luật. Việc lược bỏ các hình thức kỷ luật không phù hợp sẽ giúp cho công tác quản lý công chức trở nên minh bạch và công bằng hơn.

Nghị định số 173/2025/NĐ-CP quy định về hợp đồng thực hiện nhiệm vụ công chức, cho phép ký hợp đồng lao động, hợp đồng dịch vụ để thực hiện một hoặc một số nhiệm vụ của công chức. Đây là cơ chế mới để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao. Việc áp dụng các hình thức hợp đồng linh hoạt sẽ giúp các cơ quan, đơn vị có thể tìm kiếm và lựa chọn được những người có năng lực và trình độ chuyên môn cao.

Với những nội dung đổi mới mạnh mẽ này, 4 Nghị định vừa được ban hành sẽ tạo nền tảng quan trọng cho việc tái cấu trúc nền công vụ theo hướng chuyên nghiệp, năng động, minh bạch và hiệu quả. Việc triển khai các Nghị định này sẽ góp phần xây dựng một nền hành chính hiện đại, phục vụ tốt hơn cho nhu cầu của người dân và yêu cầu phát triển của đất nước.

Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh cải cách thể chế và nâng cao hiệu năng của tổ chức bộ máy, việc mở rộng cơ hội cho nhân tài từ nhiều lĩnh vực khác nhau là một bước tiến quan trọng.

Đề xuất cho phép ký hợp đồng với doanh nhân, chuyên gia, nhà khoa học xuất sắc để đảm nhiệm các chức vụ lãnh đạo trong cơ quan hành chính nhà nước được xem là một giải pháp kỹ thuật quan trọng trong quản lý nhân sự. Điều này phản ánh tầm nhìn mới về xây dựng đội ngũ cán bộ đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong giai đoạn chuyển đổi mô hình tăng trưởng và hội nhập sâu rộng.

Thực tiễn cho thấy khu vực công vẫn gặp khó khăn trong việc thu hút nhân tài từ khu vực tư do chênh lệch về thu nhập, điều kiện làm việc và cơ chế quản lý còn thiếu linh hoạt. Việc mở rộng “cửa vào” khu vực công cho những người có năng lực nổi trội sẽ góp phần tạo ra một đội ngũ cán bộ đa dạng về xuất thân, phong phú về tư duy và giàu kinh nghiệm thực tiễn.

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Cán bộ, công chức đang được Chính phủ trình Quốc hội đề xuất “Cho phép ký hợp đồng với các doanh nhân, nhà khoa học, chuyên gia, luật sư có thành tích đặc biệt để đảm nhiệm vị trí công chức lãnh đạo, quản lý”. Mục tiêu của chính sách này là tạo cơ chế linh hoạt để tuyển chọn được những người “vừa có tài, vừa có tâm”, có khả năng giải quyết những nhiệm vụ phức tạp trong hệ thống hành chính hiện đại.

Thách thức và cơ hội

Việc ký hợp đồng với chuyên gia xuất sắc đặt ra một số vấn đề cần giải quyết thấu đáo. Trước hết, cần phân định rõ ràng giữa “công chức theo luật định” và “công chức theo hợp đồng đặc biệt”. Mọi ứng viên, dù là doanh nhân hay nhà khoa học, đều phải đáp ứng các tiêu chuẩn chính trị, đạo đức, ý thức tổ chức kỷ luật và chịu sự giám sát của tổ chức Đảng, cơ quan dân cử và nhân dân.

Thứ hai, cần thiết lập rõ ràng cơ chế đánh giá kết quả thực thi nhiệm vụ đối với các công chức lãnh đạo theo hợp đồng. Bên cạnh đó cần có phương thức chấm dứt hợp đồng minh bạch, phù hợp với pháp luật, tránh để xảy ra tình trạng lợi dụng chính sách nhằm trục lợi.

Trước đó, Việt Nam đã có những mô hình thí điểm tương tự ở cấp tỉnh, thành phố, như việc thi tuyển chức danh Giám đốc Sở, Phó Giám đốc Sở tại TPHCM, Quảng Ninh. Những mô hình này cho thấy tính khả thi của việc mở rộng “nguồn cung cán bộ” từ ngoài hệ thống hành chính truyền thống.

Hướng đi mới cho khu vực công

Chính sách ký hợp đồng với các trí thức xuất sắc ngoài nhà nước không phải để thay thế thi tuyển chức danh lãnh đạo mà là sự bổ sung, mở rộng cơ chế thu hút nhân tài. Thi tuyển vẫn phải là kênh chính để lựa chọn người xứng đáng từ bên trong hệ thống hành chính nhà nước.

Hệ thống công vụ hiện nay cần một luồng sinh khí mới, được tiếp sức bởi những người đã từng quản lý nguồn vốn lớn, ra quyết định trong môi trường cạnh tranh khốc liệt, có năng lực tổ chức thực hiện các dự án lớn. Cơ quan liên quan cần sớm ban hành các tiêu chí rõ ràng cho “đối tượng hợp đồng đặc biệt”, đồng thời có sự giám sát việc triển khai để chính sách đi đúng mục tiêu: thu hút người giỏi vì sự nghiệp chung.

Nếu chính sách được thiết kế bài bản, thực hiện công khai, lựa chọn đúng người và đúng việc thì việc ký hợp đồng với các trí thức xuất sắc ngoài nhà nước sẽ là chất xúc tác mạnh mẽ để làm mới nền hành chính công.