Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu đang trải qua những biến động và suy giảm, việc tiếp tục thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam là một tín hiệu tích cực cho tăng trưởng kinh tế năm 2025. Không chỉ giới hạn trong lĩnh vực sản xuất, các dự án FDI chất lượng cao còn bao gồm việc thành lập các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D), các tổ hợp sáng tạo tích hợp và thực hiện các chính sách chia sẻ dữ liệu. Đây là những yếu tố quan trọng để xây dựng một nền công nghiệp hiện đại, tự chủ và bền vững.

Các chuyên gia kinh tế nhận định rằng FDI không chỉ là nguồn vốn mà còn đóng vai trò là cầu nối tri thức, năng lực vận hành, và quy chuẩn toàn cầu. Việt Nam đang tận dụng cơ hội này để định vị mình trong giai đoạn mới. Dòng vốn FDI thế hệ mới đang có xu hướng chuyển dịch từ số lượng sang chất lượng, tập trung vào công nghệ cao thay vì chỉ là các công xưởng giá rẻ.

Trong nửa đầu năm 2025, đã xuất hiện hàng loạt dự án FDI mới đăng ký và điều chỉnh vốn, tập trung vào các lĩnh vực như bán dẫn, điện tử công nghệ cao, sản xuất vi mạch, pin năng lượng tái tạo, và đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) ứng dụng trong chuỗi cung ứng và logistics thông minh. Xu hướng này tương đồng với sự dịch chuyển đầu tư của các tập đoàn lớn trên thế giới như Apple, Nvidia, Siemens, Samsung, LG…

Số liệu về đầu tư FDI trong 6 tháng đầu năm cho thấy đã có 826 dự án FDI điều chỉnh vốn với tổng giá trị lên đến 8,95 tỷ USD, tăng 2,2 lần so với cùng kỳ. Đồng thời, có 1.708 giao dịch góp vốn với tổng giá trị 3,28 tỷ USD, tăng 73,6%, cho thấy xu hướng hợp tác sâu rộng hơn giữa các đối tác nước ngoài và doanh nghiệp nội địa.

Chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách Tài chính của Thủ tướng, cho rằng các nhà đầu tư nước ngoài đang ngày càng tập trung nhiều hơn vào lĩnh vực công nghệ cao, sản xuất tinh gọn và hướng đến những chuỗi giá trị hoàn thiện. Đây cũng là các lĩnh vực mà Việt Nam đang ưu tiên thu hút để tạo động lực tăng trưởng mới.

Tuy nhiên, để tiếp tục thu hút các dự án FDI công nghệ cao, Việt Nam cần loại bỏ hoàn toàn tư duy “trải thảm đỏ mọi dự án” và thay vào đó là chiến lược “lọc vàng từ cát”. Ưu tiên đầu tư vào công nghệ lõi, đổi mới sáng tạo và chuyển giao tri thức sẽ giúp tận dụng FDI làm “bàn đạp” nâng cấp nền kinh tế.

Bên cạnh đó, thiếu hụt nhân lực chất lượng cao cũng là một trong những “nút thắt” lớn cần tháo gỡ khi Việt Nam đặt mục tiêu thu hút các dự án FDI công nghệ cao như bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI), năng lượng tái tạo hay sản xuất xanh…

Nhu cầu nhân lực chất lượng cao tăng cao trong ngành bán dẫn và AI

FDI và cuộc chạy đua công nghệ cao

Lợi ích từ việc thu hút FDI vào công nghệ cao

Trong bối cảnh sắp xếp lại đơn vị hành chính, Thành Phố Hồ Chí Minh đang nổi lên như một điểm đến hấp dẫn cho nhà đầu tư nước ngoài. Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam EuroCham, ông Bruno Jaspaert, cho biết rằng gần 3/4 lãnh đạo doanh nghiệp được hỏi sẵn sàng giới thiệu Việt Nam là điểm đến đầu tư.

Thành Phố Hồ Chí Minh – Một Siêu Đô Thị Mới

Sau sắp xếp, Thành Phố Hồ Chí Minh trở thành một “siêu đô thị” với quy mô dân số khoảng 14 triệu người, tổng diện tích gần 6.800km². Với sự bổ sung của gần 40 khu công nghiệp từ Bình Dương (cũ), thành phố có tới gần 60 khu công nghiệp, kể cả khu công nghiệp với ngành nghề “truyền thống” lẫn khu công nghiệp kinh tế số, đổi mới – sáng tạo.

Thế Mạnh Dầu Khí và Logistics

Thành Phố Hồ Chí Minh cũng được bổ sung thế mạnh về dầu khí với các mỏ dầu khí lớn và cơ sở hạ tầng phục vụ thăm dò, khai thác và chế biến dầu khí. Về giao thông, cụm cảng hàng không Tân Sơn Nhất, sân bay Long Thành, cùng các cảng biển như Cát Lái, Cái Mép – Thị Vải, Cần Giờ, Tân Cảng…, thành phố là trung tâm logistics quốc tế tầm cỡ.

Đẩy Mạnh Thu Hút FDI

Để biến những tiềm năng to lớn kể trên thành tăng trưởng và hiệu quả thu hút FDI, thành phố đã và đang hoàn thiện các quy định liên quan đến danh mục ngành nghề ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược. Thành phố cũng cam kết giảm mạnh thời gian xử lý hồ sơ đầu tư, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý đầu tư.

Kết Luận

Nếu bộ máy chính quyền sau sắp xếp triển khai mọi việc trôi chảy, thành phố hoàn toàn có cơ sở để tin tưởng một mùa quả ngọt từ “vườn” FDI của mình. Điều này cũng đòi hỏi sự quyết tâm và nỗ lực từ tất cả các bên liên quan để biến tiềm năng thành hiện thực.

Sau hơn ba thập kỷ đổi mới, nền kinh tế Việt Nam đã đạt được những thành tựu đáng kể với tốc độ tăng trưởng GDP cao và xuất khẩu tăng mạnh. Việt Nam đã trở thành một trung tâm sản xuất và xuất khẩu quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu, đặc biệt là trong các ngành như dệt may, da giày, và điện tử.

Thách thức của mô hình tăng trưởng hiện tại

Mô hình tăng trưởng hiện tại của Việt Nam chủ yếu dựa vào lao động giá rẻ và đầu tư nước ngoài (FDI). Mặc dù đã mang lại thành công trong ngắn hạn, nhưng về dài hạn, nền kinh tế đối mặt với những thách thức như năng suất lao động thấp và khả năng tự chủ công nghệ hạn chế.

Cần chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng mới

Trong bối cảnh thế giới thay đổi nhanh chóng và phức tạp, Việt Nam cần chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng dựa trên chất lượng, tập trung vào đổi mới sáng tạo và nâng cao năng suất lao động. Điều này đòi hỏi sự thay đổi mạnh mẽ trong cách tiếp cận, từ việc dựa vào số lượng sang chất lượng.

Cuộc chuyển đổi này không thể đạt được chỉ bằng các quyết định hành chính. Việt Nam cần những “người mở lối” – những cá nhân và tổ chức dám nghĩ, dám làm, và dám chấp nhận rủi ro để tiên phong trong việc đổi mới sáng tạo.

Những “người mở lối” này có thể là các doanh nghiệp đầu tư vào công nghệ tiên tiến, các nhà lãnh đạo thử nghiệm chính sách mới, hay các nhà khoa học kết nối nghiên cứu với sản xuất để thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo

Để hỗ trợ cuộc chuyển đổi này, Việt Nam cần xây dựng một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo vững chắc. Điều này bao gồm việc tạo ra các cơ chế thử nghiệm, khung pháp lý linh hoạt, và sự kết nối giữa các viện nghiên cứu, trường học, và doanh nghiệp.

Chỉ khi có một hệ sinh thái hỗ trợ mạnh mẽ, những sáng kiến đổi mới sáng tạo mới có thể phát triển và lan rộng trong toàn xã hội.

Đã đến lúc Việt Nam cần thống nhất về tầm quan trọng của việc chuyển đổi sang một mô hình tăng trưởng mới, tập trung vào năng lực sáng tạo và khả năng thích ứng.

Việc khơi dậy tinh thần “mở lối” không chỉ dành cho giới doanh nhân mà còn cho cả nhà quản lý, nhà khoa học, và thế hệ trẻ. Đây là chìa khóa để tạo ra một nền kinh tế tự chủ và bền vững hơn cho tương lai.