Trong bối cảnh Hà Nội hiện đại với những công trình kiến trúc mới đang dần thay thế những công trình cổ kính, vẫn tồn tại một nơi lặng lẽ mang đến trải nghiệm độc đáo về văn hóa Ê Đê. Quán cà phê Tô Tô tọa lạc tại số 23 phố Châu Long, trong một căn nhà cổ hơn 100 tuổi, đã trở thành điểm đến thú vị cho những ai muốn khám phá văn hóa Tây Nguyên giữa lòng Thủ đô.

Căn nhà cổ nơi Tô Tô Cafe tọa lạc là một trong những công trình kiến trúc được bảo tồn từ năm 1924. Sau thời gian dài bị bỏ hoang, nơi đây đã được nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Sáng tạo Trẻ UNESCO Hà Nội (UNESCO YCC Hanoi) khôi phục thông qua dự án ‘Đưa rừng về phố’. Quán cà phê Tô Tô ra đời với mục tiêu tái tạo một hệ sinh thái thu nhỏ giữa lòng đô thị, tạo ra một không gian xanh và mang đến trải nghiệm văn hóa đặc biệt.

Không gian quán được bài trí bằng những vật dụng mang đậm hơi thở Tây Nguyên, từ chiếc gùi, cái chiêng, đến bình nước, quần áo truyền thống. Tất cả đều là kỷ vật gia đình được anh Y Tô Tô Kbruôr, chủ quán, thu thập và trưng bày. Cà phê ở đây cũng là một câu chuyện văn hóa, với tất cả các loại cà phê Robusta được trồng, rang và xay tại Đắk Lắk, theo công thức truyền khẩu của người Ê Đê.

Một trong những điểm nhấn thú vị của Tô Tô Cafe là cách thưởng thức cà phê theo ‘chung nguồn cội’, một phong tục của người Ê Đê. Cà phê được đựng trong bình gốm và rót ra từng ly nhỏ, đảm bảo vệ sinh nhưng vẫn giữ được tinh thần về nguồn cội. Quán cũng mang đến một thực đơn đa dạng, từ các món cà phê truyền thống đến các món cà phê sáng tạo, với mức giá hợp lý.

Mặc dù mới mở cửa vào ngày 8.5.2025, Tô Tô Cafe đã thu hút được sự quan tâm của nhiều thực khách, trong đó có cả người nước ngoài. Quán vẫn đang trong quá trình hoàn thiện và phát triển, với mục tiêu trở thành một không gian kết nối cộng đồng, nghệ thuật và di sản.

Giữa những quán cà phê hiện đại bậc nhất của Hà Nội, Tô Tô Cafe chọn một con đường khác – lặng lẽ nhưng đầy bản lĩnh. Quán không chỉ là nơi để uống một ly cà phê đậm vị núi rừng, mà còn là nơi để lắng nghe, cảm nhận và kết nối với một nền văn hóa ít được kể, giữa một căn nhà trăm tuổi vẫn còn giữ lại mạch đập của thời gian.

Hệ thống bảo tàng – một phần không thể thiếu trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, việc bảo tồn bản sắc văn hóa và quảng bá lịch sử – văn hóa ra thế giới trở nên quan trọng hơn bao giờ hết. Hệ thống bảo tàng tại TPHCM cần phát huy vai trò lưu giữ và “làm sống lại” di sản văn hóa, kết nối giữa di sản – cộng đồng – du lịch – đô thị, tạo không gian sống nhân văn, thân thiện, góp phần phát triển đô thị bền vững.

Ngay từ khi ra đời, hệ thống bảo tàng đã có vai trò đặc biệt trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa. Công tác lưu giữ và bảo quản hiện vật, nghiên cứu và phục dựng lại lịch sử, đời sống và văn hóa qua các giai đoạn khác nhau là những nhiệm vụ quan trọng của bảo tàng.

Trong quá trình hiện đại hóa, hệ thống bảo tàng không chỉ là nơi lưu trữ hiện vật mà còn là một không gian văn hóa công cộng, giúp kết nối cộng đồng và nâng cao chất lượng sống của đô thị. Bảo tàng có thể kết hợp với các nhóm cộng đồng để thu thập hiện vật gắn liền những ký ức đô thị và câu chuyện di sản, tổ chức sự kiện về chính những di sản vật thể và phi vật thể mà cộng đồng lưu giữ hay sở hữu.

TPHCM – một trong những đô thị lớn nhất Việt Nam – đang đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình phát triển hiện nay. Đô thị hóa quá nhanh làm mất mát di sản văn hóa, áp lực môi trường và giãn cách văn hóa giữa các thế hệ… là những vấn đề cần được giải quyết. Trong bối cảnh đó, hệ thống bảo tàng trở nên quan trọng trong việc bảo tồn bản sắc, kết nối cộng đồng, và hướng đến phát triển đô thị bền vững.

Để phát huy vai trò của hệ thống bảo tàng, cần tăng cường các hoạt động đa dạng như giáo dục, sinh hoạt cộng đồng, kể chuyện lịch sử… Ngoài ra, việc xây dựng những “bảo tàng mini” của cộng đồng hay tư nhân tại những khu dân cư cũ, khu đô thị mới, khu tái định cư sẽ giúp người dân gắn bó với lịch sử địa phương, lịch sử cộng đồng.

TPHCM có thể tận dụng hệ thống bảo tàng để phát triển du lịch văn hóa. Các bảo tàng có thể kết hợp với các công ty du lịch tạo ra hoặc phục dựng không gian di sản như chợ truyền thống, phố cổ, kênh rạch… để phát triển tour du lịch ký ức đô thị.

Điển hình như dự án tuyến du lịch: Bảo tàng Lịch sử – Thảo Cầm Viên Sài Gòn – Dinh Độc Lập – Bảo tàng thành phố – chợ Bến Thành. Với những hoạt động như vậy, bảo tàng còn là nguồn lực quan trọng cho công nghiệp văn hóa, góp phần quảng bá lịch sử – văn hóa ra thế giới.