Trong bối cảnh hiện đại hóa và hội nhập quốc tế, chuyển đổi số trong hoạt động bảo tàng đang trở thành xu hướng tất yếu trên toàn thế giới. Điều này không chỉ giúp hiện đại hóa công tác bảo tồn di sản mà còn tăng cường khả năng tiếp cận và chia sẻ kiến thức với công chúng, đặc biệt là thế hệ mới. Mới đây, trong chuyến đi học tập và trao đổi kinh nghiệm bảo tồn di sản tại Ba Lan, TS Nguyễn Anh Minh, Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam, đã nhấn mạnh rằng đã đến lúc các bảo tàng tại Việt Nam cần thiết có một phòng chuyển đổi số.

Theo TS Nguyễn Anh Minh, việc thành lập phòng chuyển đổi số không chỉ giúp hiện đại hóa công tác bảo tàng mà còn góp phần quan trọng trong công tác bảo tồn di sản một cách bền vững. Điều này cũng giúp thu hút công chúng thế hệ mới và hội nhập quốc tế. Kinh nghiệm của Ba Lan, một quốc gia có hệ thống bảo tàng hiện đại và năng động bậc nhất Đông Âu, cho thấy rằng việc thành lập phòng chuyển đổi số đã trở thành một phần không thể thiếu trong hoạt động của các bảo tàng.

Phòng chuyển đổi số tại các bảo tàng Ba Lan đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ chuyên biệt, bao gồm: số hóa hiện vật, xây dựng và cập nhật cơ sở dữ liệu, đăng tải nội dung lên các nền tảng số, phục vụ cho công tác in ấn, xuất bản, cũng như truyền thông và nghiên cứu. Các bảo tàng tại Ba Lan đều được trang bị studio chụp ảnh chuyên nghiệp có diện tích lớn, hệ thống ánh sáng chuẩn bảo tàng và máy ảnh hiện đại với độ phân giải cao. Đây chính là nơi thực hiện việc số hóa chi tiết từng hiện vật, từng tác phẩm nghệ thuật với tiêu chuẩn kỹ thuật cao, đảm bảo tính chân thực và sắc nét khi chuyển sang không gian số.

Sau khi hoàn tất khâu chụp ảnh và xử lý hình ảnh, dữ liệu được cập nhật lên hệ thống nền tảng số và tích hợp vào cơ sở dữ liệu số hóa, đây là quá trình lưu giữ toàn bộ hiện vật, hình ảnh, tư liệu của bảo tàng. Quá trình này là nền tảng quan trọng để chia sẻ hình ảnh các hiện vật đến với các chuyên gia, nhà nghiên cứu, sinh viên và công chúng trong nước và quốc tế thông qua các nền tảng số.

Việc thành lập phòng chuyển đổi số không còn là sự lựa chọn, mà là một yêu cầu cấp thiết đối với các bảo tàng ở Việt Nam, nhằm hiện đại hóa công tác bảo tồn, tăng cường khả năng tiếp cận di sản và từng bước hội nhập với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, tại Việt Nam hiện nay, hầu hết các bảo tàng vẫn vận hành theo mô hình truyền thống và chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số.

Các chuyên gia cho rằng, nếu không có bước nhảy về công nghệ, bảo tàng sẽ tiếp tục lùi lại phía sau, không bắt kịp nhu cầu và tâm lý tiếp cận mới của công chúng. Một rào cản lớn là hầu hết các bảo tàng tại Việt Nam chưa có phòng chuyên trách cho chuyển đổi số. Việc số hóa hiện vật, nếu có, thường được thực hiện rời rạc, dưới dạng các dự án ngắn hạn, thuê ngoài. Điều này khiến dữ liệu thiếu đồng bộ, không bảo mật, khó duy trì và không phát huy được giá trị về lâu dài.

Do đó, việc thành lập một quỹ chuyển đổi số trong lĩnh vực bảo tàng tại Việt Nam là hết sức cần thiết, nhằm tạo ra nguồn lực ổn định để hỗ trợ các bảo tàng từng bước hình thành phòng chuyển đổi số, triển khai số hóa hiện vật, xây dựng cơ sở dữ liệu và phát triển nền tảng trưng bày số một cách bài bản, bền vững. Từ đó, các bảo tàng tại Việt Nam có thể bắt kịp với xu thế phát triển chung của bảo tàng thế giới và đáp ứng nhu cầu của công chúng trong kỷ nguyên số.

Ngày 21 tháng 6 năm 1925, Chủ tịch Hồ Chí Minh, với bí danh Nguyễn Ái Quốc, đã sáng lập Báo Thanh Niên, mở đầu cho hành trình một thế kỷ của nền báo chí cách mạng Việt Nam. Sự kiện lịch sử này đánh dấu sự ra đời của một lực lượng tư tưởng quan trọng, luôn kiên định với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội.

Lịch sử và sứ mệnh của báo chí cách mạng

Trong suốt một trăm năm qua, báo chí cách mạng Việt Nam đã thể hiện vai trò là cầu nối giữa Đảng và nhân dân, là tiếng nói của chính nghĩa và lẽ phải. Từ những ngày đầu thành lập, báo chí cách mạng đã mang sứ mệnh đặc biệt: không chỉ phản ánh hiện thực mà còn cổ vũ hành động cách mạng, tuyên truyền lý tưởng yêu nước.

Bác Hồ đọc báo ở chiến khu Việt Bắc (1951)

Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân và đế quốc, báo chí cách mạng đã trở thành vũ khí sắc bén, góp phần hun đúc ý chí chiến đấu và niềm tin tất thắng cho toàn dân tộc. Sau ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, báo chí tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong công cuộc hàn gắn vết thương chiến tranh và phát triển đất nước.

Thách thức và cơ hội trong kỷ nguyên số

Hiện nay, sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ và mạng xã hội đặt ra yêu cầu cấp thiết về chuyển đổi số và nâng cao chất lượng báo chí. Báo chí cách mạng cần giữ vững vai trò “người lính gác cổng thông tin”, không ngừng đổi mới và phát huy thế mạnh công nghệ để lan tỏa giá trị chân – thiện – mỹ.

Để đáp ứng yêu cầu này, báo chí cách mạng cần vừa là kênh thông tin tin cậy, vừa là lực lượng phản biện xã hội sắc sảo, vừa là động lực cổ vũ đổi mới sáng tạo trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

Đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa thăm gian hàng của Hội Nhà báo TPHCM

Kỷ niệm 100 năm Báo chí Cách mạng Việt Nam là dịp để tri ân những thế hệ người làm báo đã cống hiến cho sự nghiệp báo chí. Đó cũng là thời khắc để báo chí cách mạng nhìn lại mình, tiếp tục kiên định với giá trị cốt lõi và tiên phong trong đổi mới.

Hướng tới tương lai

Phát triển báo chí chuyên nghiệp, nhân văn và hiện đại là yêu cầu hàng đầu. Xây dựng cơ quan báo chí tinh gọn, mạnh, hiệu quả và đào tạo đội ngũ nhà báo “vừa hồng, vừa chuyên” là những nhiệm vụ quan trọng.

Bằng bản lĩnh chính trị vững vàng và đạo đức nghề nghiệp trong sáng, báo chí cách mạng Việt Nam sẽ tiếp tục là lực lượng nòng cốt trên mặt trận tư tưởng, góp phần đưa đất nước phát triển nhanh, bền vững và hiện thực hóa khát vọng hùng cường trong thế kỷ XXI.

Trong bối cảnh thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ dưới tác động của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo, báo chí Việt Nam đang đứng trước những thách thức và cơ hội mới.

Chiều 19-6, Hội Nhà báo Việt Nam và Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch khai mạc Diễn đàn Báo chí toàn quốc lần thứ 2-2025, nhân kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí cách mạng Việt Nam.

Phát biểu tại diễn đàn, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh nhấn mạnh rằng báo chí Việt Nam đang đối mặt với những thách thức chưa từng có do sự bùng nổ của công nghệ số và trí tuệ nhân tạo.

Theo ông Minh, tỉ lệ người dùng chatbot AI cho tin tức đang tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm tuổi trẻ. Các nền tảng công nghệ lớn đang tích hợp tóm tắt bằng AI và các tính năng tin tức khác, gây lo ngại cho báo chí truyền thống.

[Caption align=”aligncenter” width=”650″] Ủy viên Trung ương Đảng, Phó trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh trình bày tham luận tại diễn đàn[/caption]

Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam cũng chỉ ra rằng sự dịch chuyển của độc giả sang mạng xã hội và các nền tảng số đang khiến báo chí truyền thống mất dần độc giả và doanh thu.

Tuy nhiên, ông Minh cũng nhấn mạnh rằng kỷ nguyên số cũng mang đến cho báo chí Việt Nam nhiều cơ hội để đổi mới và phát triển. Báo chí có thể tận dụng công nghệ số để nâng cao chất lượng nội dung, cá nhân hóa trải nghiệm người dùng và mở rộng kênh phân phối.

Để thích nghi với kỷ nguyên mới, báo chí cần chuyển đổi số toàn diện, tập trung vào chất lượng nội dung và giá trị cốt lõi, cũng như tăng cường trang bị kiến thức AI để phục vụ cho công việc.

[Caption align=”aligncenter” width=”650″] Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam Lê Quốc Minh và Thứ trưởng Thường trực Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình tại diễn đàn[/caption]

Diễn đàn Báo chí toàn quốc lần thứ 2-2025 có 10 phiên thảo luận chuyên sâu về các chủ đề như chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, lãnh đạo nữ trong báo chí, và chiến lược phát triển bền vững cho báo chí.

Các phiên thảo luận bao gồm: