Nghề mai táng – một trong những nghề nghiệp đặc biệt nhất trên thế giới, đã và đang gắn liền với giây phút cuối cùng của cuộc đời con người. Tại TP.HCM, thành phố lớn nhất Việt Nam, nghề này đã trải qua nhiều biến đổi để phù hợp với nhu cầu và quan niệm của xã hội hiện đại. Chúng tôi đã có cơ hội trò chuyện với chú Mười, một người đã gắn bó với nghề mai táng hơn nửa thế kỷ, để hiểu rõ hơn về những đổi thay trong nghề này.

Theo chú Mười, nghề mai táng thường bị gắn mác “dính âm khí” và ít người dám dấn thân vào nghề này. Chỉ có những người thật sự yêu nghề, coi đó là duyên mới có thể bám trụ. Để tổ chức một tang lễ hoàn chỉnh, cần có một đội ngũ gồm hơn 20 người, bao gồm thợ khiêng quan tài, nhóm trang trí linh đường, đội nhạc lễ, và người tắm rửa thi hài, tẩm liệm. Sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chuyên nghiệp này là cần thiết để đảm bảo tang lễ diễn ra suôn sẻ và trang trọng.

Chú Mười cho biết, ngày nay tang lễ đã đổi khác nhiều. Người ta không còn muốn nhìn thấy không khí âm u, tang thương nữa, mà thay vào đó là dịch vụ tang lễ hiện đại, tươm tất, đỡ ám ảnh, đỡ đau lòng hơn. Trang trí đám tang cũng đã thay đổi, với sự xuất hiện của lụa trắng, đèn vàng ấm, hoa tươi xếp gọn, thay vì những tấm khăn trùm đỏ chót hay cờ phướn rườm rà như trước đây.

Từ năm 2000, TP.HCM đã bắt đầu có dịch vụ tang lễ kết hợp truyền thống và hiện đại. Trại hòm Phước Thiện Thọ của chú Mười là một trong những đơn vị tiên phong trong lĩnh vực này. Họ cung cấp dịch vụ trọn gói, từ dựng rạp, cúng kiếng, phát tang, đến đưa đi hỏa táng, và thậm chí gửi tro vào chùa. Dịch vụ này đã giúp giảm bớt gánh nặng cho gia đình người mất và mang lại sự yên tâm cho họ.

Nhiều khách hàng đã gọi điện cho chú Mười và nói: “Nhờ chú lo cho mẹ tui tươm tất”. Chú Mười hiểu rằng đó là niềm tin, và làm nghề này lâu, chú cũng tự khắc một chữ “tín” rất đậm trong lòng. Sự tin tưởng và tôn trọng của khách hàng là điều quan trọng nhất đối với chú Mười và đội ngũ của ông.

Khi hỏi về những người đã bỏ nghề, chú Mười cười và đưa mắt nhìn vào khoảng không: “Nhiều chứ, thấy xác chết, người ta hoảng; nhất là mấy vụ tai nạn, lửa cháy đen thui…, người yếu bóng vía chịu không nổi”. Cũng có người bỏ nghề vì sợ xui. Tuy nhiên, chú Mười vẫn tin rằng, ai làm được, sống được, thì họ hiền lắm, biết thương người lắm.

Nghề mai táng là nghề đưa tiễn cuối cùng, giúp một kiếp người đi qua, nhẹ nhàng, không vướng bận; để người ở lại thấy lòng mình yên hơn. Chú Mười nói: “Ai sinh ra trên đời rồi cũng có lúc phải rời đi. Chỉ mong khi nằm xuống, được người ta lo cho tươm tất. Vậy là đủ”. Giọng nói chậm rãi và sâu沉 của chú Mười như muốn truyền tải một thông điệp về sự quan trọng của nghề mai táng.

Nhìn lại, nghề mai táng đã trải qua nhiều thay đổi để phù hợp với nhu cầu của xã hội hiện đại. Tuy nhiên, sâu xa, nó vẫn là nghề đưa tiễn, gắn liền với giây phút cuối cùng của cuộc đời con người. Sự thay đổi trong nghề này không chỉ phản ánh nhu cầu của xã hội, mà còn thể hiện sự tôn trọng và quan tâm đối với người mất và gia đình họ.

Đã gắn bó gần 20 năm với nghề mai táng, ông Mười, chủ trại hòm Phước Thiện Thọ, đã chứng kiến không ít chuyện kỳ lạ và không thể giải thích được. Những chuyện đó, theo ông, thường được gọi là tâm linh và chỉ khi chứng kiến, người ta mới tin.

Ông Mười chia sẻ, trong quá trình làm việc, ông đã gặp rất nhiều gia đình đau khổ vì mất người thân. Việc làm của ông và các đồng nghiệp không chỉ đơn thuần là lo hậu sự mà còn là giúp người thân vượt qua nỗi đau mất mát. Ông Mười cho rằng, làm nghề này, phải biết cách kiềm chế cảm xúc và không để nó chi phối công việc.

Nhớ lại những trường hợp đầu tiên khi mới bắt đầu công việc, ông Mười kể, vào năm 2002, ông đã nhận lo đám tang cho một ông cụ không có con mà chỉ có cháu. Sau khi hỏa táng, gia đình nhận được hai hũ, một hũ tro và một hũ cốt. Tuy nhiên, bà vợ ông cụ lại mơ thấy ông ấy về nói rằng hũ đang để ở chùa chỉ toàn tro, còn cốt thì đã được đưa về Cần Đước chôn rồi. Ông Mười cảm thấy lạnh gáy nhưng sau đó đã trấn an gia đình và thực hiện theo yêu cầu của họ.

Một trường hợp khác mà ông Mười nhớ rõ là khi ông đi làm lễ tang cho một cụ ông vừa mất. Gia đình đông đủ, nhưng đang chờ người con gái út từ nước ngoài về. Khi con gái cụ về, cô đã vuốt mắt cha mình và bất ngờ là mắt ông cụ đã tự chắp lại trước ngực, rồi thả xuống. Ông Mười không thể giải thích được hiện tượng này và tin rằng đó là một dấu hiệu từ người đã khuất.

Ông Mười cũng cho biết, trong nghề mai táng, ông và các đồng nghiệp thường xuyên phải làm việc vào đêm khuya hoặc trong điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Tuy nhiên, điều khiến ông Mười bận lòng không phải là công việc nặng nhọc mà là những gương mặt còn nặng nỗi đau của các gia đình.

Khi người mất không nhắm mắt, ông Mười và các đồng nghiệp thường sẽ giúp người thân vuốt mắt cho người đã khuất. Ông Mười tin rằng, theo Phật giáo, khi người ta mất, thể xác thì ngưng nhưng ý niệm, hồn phách còn quanh quẩn 8-12 tiếng. Vì vậy, việc vuốt mắt không chỉ là một hành động cơ học mà còn là một hành động có ý nghĩa tinh thần.

Ông Mười cũng kể lại một số trường hợp mà ông tin là dấu hiệu từ người đã khuất. Chẳng hạn, ông từng mơ thấy người mất ngồi ngay đầu giường và sau đó mới nhớ ra rằng chưa dặn thầy làm lễ yên mộ. Ông Mười cho rằng những chuyện đó không phải để sợ mà để ráng làm cho trọn.

Nói về nghề mai táng, ông Mười cho rằng, nghe có vẻ lạnh lẽo, nhưng thực ra là để người ta được đi cho thanh thản, gia đình họ cũng yên tâm. Đó là tình người, chứ đâu chỉ là nghề kiếm cơm. Sống nay chết mai, con người phải biết quý nhau hơn, trân trọng hơn những giá trị cuộc sống mang lại. Ông Mười tin rằng, ai rồi cũng sẽ ra đi, không ai sống mãi mà không chết.

Với những người làm nghề mai táng như ông Mười, công việc không chỉ là lo hậu sự mà còn là giúp người thân vượt qua nỗi đau mất mát. Bằng kinh nghiệm và sự tận tâm của mình, ông Mười đã giúp nhiều gia đình yên tâm khi tiễn đưa người thân đã khuất.

Ông Mười là một trong những người đã gắn bó với nghề mai táng trong nhiều năm qua. Với kinh nghiệm gần 20 năm trong nghề, ông đã chứng kiến nhiều chuyện kỳ lạ và không thể giải thích được.