Thành phố Bandung, Indonesia, tiếp tục củng cố vị thế là ‘Thành phố Sáng tạo’ của Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) thông qua việc tổ chức Lễ hội Batik và đồ thủ công mỹ nghệ 2025. Sự kiện này mang đến cơ hội để giới thiệu sự đa dạng của các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ khắp Indonesia, bao gồm vải Batik, đồ dệt thêu và các phụ kiện dân tộc, cũng như sản phẩm của các doanh nghiệp nhỏ địa phương.

Lễ hội Indonesia Batik & Craft Festival 2025 không chỉ là không gian giao lưu văn hóa mà còn đóng vai trò quan trọng như một nền tảng học tập và thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo tại địa phương. Sự kiện này khuyến khích người dân ủng hộ và sử dụng hàng nội địa, đồng thời tạo điều kiện cho các nghệ nhân giới thiệu những tác phẩm xuất sắc của mình.

Được tổ chức tại trung tâm thành phố Bandung trong tuần đầu tháng 8, lễ hội này quy tụ gần 100 đơn vị tham gia, không chỉ đến từ Java mà còn từ các khu vực phía Đông như Đông Nusa Tenggara (NTT) và Palembang. Nhiều doanh nghiệp vừa, nhỏ và rất nhỏ cũng được thành phố Bandung hỗ trợ tham gia lễ hội này, góp phần thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế địa phương.

Các sản phẩm trưng bày tại lễ hội bao gồm vải dệt thủ công, nghệ thuật thêu đặc sắc, vải Batik từ các địa phương khác nhau, cũng như các phụ kiện phục vụ dệt may và trang sức được chế tác từ các nguyên liệu địa phương. Khách tham dự lễ hội có thể chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nghề dệt thủ công từ Đông Sumba và Đông Nusa Tenggara, cũng như tìm hiểu về quy trình sản xuất và ý nghĩa văn hóa đằng sau từng sản phẩm.

Trong khuôn khổ lễ hội, nhiều hoạt động thú vị và bổ ích sẽ được tổ chức, bao gồm các buổi trình diễn thời trang Batik, các hội thảo, tọa đàm và giới thiệu ẩm thực về chủ đề các sản phẩm thủ công. Những hoạt động này không chỉ giúp quảng bá các sản phẩm thủ công mỹ nghệ mà còn góp phần bảo tồn và phát triển di sản văn hóa của Indonesia.

Lễ hội Indonesia Batik & Craft Festival 2025 là một nền tảng quan trọng để thúc đẩy nền kinh tế sáng tạo của Indonesia và khuyến khích người dân sử dụng hàng nội địa. Thông qua sự kiện này, thành phố Bandung một lần nữa khẳng định cam kết của mình trong việc bảo tồn và phát triển di sản văn hóa, đồng thời góp phần vào sự phát triển kinh tế – xã hội của địa phương.

Nếu bạn quan tâm đến văn hóa và nghệ thuật thủ công của Indonesia, hãy đến và trải nghiệm Lễ hội Indonesia Batik & Craft Festival 2025 tại thành phố Bandung. Đây sẽ là cơ hội để bạn khám phá và tìm hiểu về sự đa dạng và phong phú của văn hóa Indonesia, cũng như ủng hộ các nghệ nhân và doanh nghiệp nhỏ địa phương.

Khám phá Xác Ướp Siberia: Bí Mật Về Kỹ Thuật Xăm Cổ Xưa

Một xác ướp phụ nữ được phát hiện tại Siberia, với những hình xăm động vật huyền thoại trên cánh tay, đang làm sáng tỏ bí mật về kỹ thuật xăm cổ xưa. Nhờ công nghệ chụp ảnh cận hồng ngoại độ phân giải siêu cao, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra rằng một nghệ nhân bậc thầy thời cổ đại đã sử dụng công cụ chưa từng biết đến trước đây để tạo ra những đường nét phức tạp của hình xăm.

Xác ướp này thuộc nền văn hóa du mục Pazyryk, một nhánh của thế giới Scythia cổ đại từng tồn tại vào thời kỳ đồ sắt. Người Pazyryk an táng người chết trong các gò đất lớn gọi là ‘kurgan’, cắt sâu vào tầng băng vĩnh cửu ở Siberia. Chính điều kiện băng giá này, kết hợp với kỹ thuật ướp xác sớm, đã bảo quản cơ thể của nhiều quý tộc gần như nguyên vẹn.

Hình xăm trên xác ướp được mô tả là các cảnh động vật chiến đấu kỳ ảo như hổ, báo và hươu… được phát hiện rõ nét hơn bao giờ hết nhờ công nghệ ảnh mới. Đặc biệt, hình xăm trên cánh tay phải của người phụ nữ, khoảng 50 tuổi lúc qua đời, được tạo nên bằng những nét vẽ đều nhau, cho thấy trình độ tay nghề vượt trội.

Các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng hình xăm được thực hiện bằng nhiều loại dụng cụ. Một số đường nét được tạo ra bằng công cụ châm đa điểm, số khác lại do một dụng cụ đơn điểm tinh tế hơn. Việc các đường nét chồng lên nhau hé lộ quá trình xăm diễn ra theo từng giai đoạn – nơi nghệ nhân tạm dừng rồi tiếp tục sau đó.

Rất nhiều nền văn hóa trên thế giới từng dùng gai cây hay gai động vật để xăm mình. Các nhà nghiên cứu hình dung công cụ đa điểm có thể là một chùm gai nhỏ được bó chặt bằng chỉ hoặc gân thú. Tuy nhiên, chưa có hiện vật công cụ xăm nào được tìm thấy, có thể vì chúng được làm từ vật liệu dễ phân hủy theo thời gian.

Kết quả nghiên cứu này không chỉ giúp ta hiểu về nghệ thuật xăm mà còn xem chúng như những dấu ấn cá nhân và biểu tượng văn hóa đặc sắc của từng con người thời cổ. Thông qua việc khám phá xác ướp Siberia, chúng ta có thể thấy được sự khéo léo và tài năng của nghệ nhân thời cổ đại, cũng như những bí mật mà họ đã để lại cho chúng ta.

Xem thêm: Science Alert

Dân ca ví, giặm xứ Nghệ – Di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại

Dân ca ví, giặm xứ Nghệ là một phần không thể thiếu trong văn hóa của người dân nơi đây. Với những làn điệu mộc mạc, sâu lắng, dân ca ví, giặm đã trở thành hơi thở và linh hồn của mảnh đất và con người xứ Nghệ. Được UNESCO vinh danh là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2014, dân ca ví, giặm đang đứng trước thách thức của thời đại. Nhiều nghệ nhân, lớp trẻ, các câu lạc bộ, đoàn nghệ thuật ở Nghệ An đã và đang nỗ lực để mạch nguồn quý giá ấy không ngừng chảy, mãi ngân vang trong đời sống hiện đại.

Thế hệ trẻ yêu ví, giặm

Tại Nghệ An, lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong cộng đồng đang được tổ chức. Trong 12 ngày tham gia khóa học, các em được hiểu hơn về những đặc điểm, tính chất làn điệu ví, giặm, thực hành làn điệu ví, giặm, làn điệu hò, làn điệu cải biên… Hai anh em Nguyễn Công Anh (14 tuổi) và Nguyễn Công Minh (9 tuổi) đã tiếp tục theo đuổi và học tập hát dân ca một cách nghiêm túc. Em Hoàng Trà My (16 tuổi) tham gia lớp học để hiểu sâu hơn về kỹ thuật của những làn điệu, cách hát làn điệu đó đúng tính cách nhân vật và nội dung tác phẩm.

Bảo tồn và phát huy di sản

Để bảo tồn và phát huy các giá trị di sản dân ca ví, giặm Nghệ Tĩnh, tỉnh Nghệ An đã mở lớp truyền dạy dân ca ví, giặm cho học sinh có năng khiếu trong các trường tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn. 36 học sinh tham gia lớp truyền dạy hôm nay được tuyển chọn từ 130 xã, phường trên địa bàn tỉnh. Đó là những học sinh thực sự đam mê và có năng khiếu với dân ca ví, giặm.

Bảo tồn, gìn giữ dân ca

Việc bảo tồn ví, giặm không chỉ dừng lại ở lưu giữ mà còn phát huy trong đời sống đương đại. Tại cộng đồng, các nghệ nhân trực tiếp truyền dạy cho con cháu, thế hệ trẻ trong gia đình, làng xóm, câu lạc bộ. Nghệ nhân Nhân dân Võ Thị Hồng Vân, Chủ nhiệm Câu lạc bộ dân ca ví, giặm Ngọc Sơn, xã Xuân Lâm đã mở nhiều lớp chiêu sinh các em nhỏ khắp vùng, miền để dạy hát dân ca.

Phát huy giá trị di sản

Tỉnh Nghệ An thường xuyên tổ chức liên hoan, hội diễn, chương trình biểu diễn dân ca ví, giặm tại địa phương, lễ hội truyền thống, sự kiện văn hóa. Từ đó, các đoàn nghệ thuật, câu lạc bộ dân ca có dịp học hỏi, giao lưu và trao đổi kinh nghiệm. Trung tâm Nghệ thuật truyền thống tỉnh có nhiều giải pháp tiếp nối và phát triển ví, giặm trong bối cảnh hiện đại.

Thách thức trong bảo tồn

Tuy nhiên, quá trình bảo tồn ví, giặm đối mặt không ít thách thức. Đó là nguy cơ mai một do thế hệ nghệ nhân cao tuổi ngày càng ít đi, thế hệ trẻ ít mặn mà, kinh phí hoạt động, địa điểm luyện tập, trang phục, nhạc cụ…; sự thiếu hụt đội ngũ kế cận không chỉ là người hát mà còn thiếu người sáng tác, người nghiên cứu, người tổ chức hoạt động liên quan đến ví, giặm.

UNESCO đã vinh danh dân ca ví, giặm là Di sản Văn hóa Phi vật thể đại diện của nhân loại, chúng ta cần tiếp tục bảo tồn và phát huy giá trị di sản này.

Mạt chược – Di sản văn hóa đang dần mai một

Mạt chược là trò chơi đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa của người dân Trung Quốc và cộng đồng Hoa kiều trên toàn thế giới. Không chỉ đơn thuần là một trò chơi giải trí, mạt chược còn mang ý nghĩa sâu sắc về truyền thống văn hóa. Trẻ em thường học chơi mạt chược trong những dịp Tết Nguyên đán cùng gia đình, trong khi người lớn tuổi có thể chơi quanh năm. Các bộ mạt chược cổ điển thường được làm từ gỗ, ngà voi hoặc tre, được cắt, đánh bóng, khắc và tô màu thủ công.

Tại Hồng Kông, mạt chược không chỉ là một trò chơi mà còn là một phần của di sản văn hóa. Suốt hơn bốn thập kỷ, bà Ho Sau-Mei, 68 tuổi, đã gắn bó với cửa tiệm Kam Fat Mahjong do cha bà sáng lập từ năm 1962. Cửa tiệm nhỏ nằm dưới cầu thang trong hẻm rộng chưa đầy 2m này là nơi lưu giữ truyền thống làm mạt chược thủ công.

Bà Mei cho biết đã bắt đầu học nghề từ năm 13 tuổi. Vào những năm 1970-1980, các nghệ nhân từ Trung Quốc đại lục đã sang Hồng Kông trao đổi kỹ thuật, giúp nghề khắc mạt chược thủ công phát triển thịnh vượng. Vào thập niên 1960, Hồng Kông có hơn 20 nghệ nhân khắc mạt chược, thậm chí có cả hội nghề nghiệp chính thức.

Tuy nhiên, hiện phần lớn quân bài được sản xuất hàng loạt tại các nhà máy ở Trung Quốc đại lục. Từ năm 2014, nghề khắc tay mạt chược đã được chính quyền Hồng Kông xếp vào danh sách ‘di sản văn hóa phi vật thể’, nhưng tại thành phố này hiện chỉ còn vài người theo nghề, và bà Mei là nữ nghệ nhân duy nhất còn hành nghề.

Mỗi sáng trước 10h, bà Mei đã ngồi vào chỗ, xếp sẵn khay gỗ với những quân bài bằng nhựa và chuẩn bị các dụng cụ chuyên dụng để khắc. Mỗi bộ mạt chược gồm 144 quân, chia làm bốn loại như cây tre, chấm tròn, chữ Hán, gió (đông, tây, nam, bắc) và các quân đặc biệt như hoa, rồng, tứ quý.

Bên cạnh những quân cờ truyền thống, bà Mei cũng làm những quân cờ mạt chược sáng tạo với nhiều loại hình vẽ. Nghệ nhân dùng những dụng cụ khắc truyền thống với đầu mũi khác nhau để khắc từng ký tự, họa tiết lên quân bài, kẹp chặt giữa ngón cái và ngón giữa.

Mỗi bộ mạt chược làm tay mất khoảng 10 đến 14 ngày để hoàn thành, có giá khoảng 245 USD (khoảng 6,5 triệu đồng). Từ khi Hồng Kông chuyển từ trung tâm sản xuất sang trung tâm tài chính vào thập niên 1990, ngành làm mạt chược thủ công cũng dần biến mất.

Cửa tiệm không có hệ thống đặt hàng online. Khách muốn mua phải gọi điện hoặc tới trực tiếp. Bà Mei ghi đơn hàng bằng tay trên một cuốn sổ cũ kỹ. Hiện nghệ nhân chỉ làm việc đến khoảng trưa vì không còn đủ sức làm cả ngày nữa.

Bà nói chưa muốn nghỉ hưu vì buồn và không biết làm gì. Trong ngày, một khách hàng người Anh gọi đến hỏi về đơn hàng vợ anh đặt cách đây vài tuần. Bà Mei nhờ người phiên dịch, tìm số điện thoại trong sổ, và xác nhận bộ bài sẽ hoàn thiện trong tuần tới.

Theo bà Mei, khi còn trẻ, bà thường chơi mạt chược với anh chị em trong nhà, nhưng hiện không còn nhiều thời gian, chỉ thỉnh thoảng mới nhận lời mời từ bạn cũ. Hằng năm, sinh viên và nhà báo vẫn đến tìm hiểu, nhờ đó nghề của bà được nhiều người biết đến dù đang dần mai một.

Từng nhận nhiều lời đề nghị học nghề từ nghệ sĩ và các tổ chức văn hóa, nhưng bà Mei đều từ chối vì chưa có hứng dạy và muốn làm theo cách và nhịp độ riêng của mình. ‘Tôi không biết còn làm được bao lâu nữa nhưng chừng nào còn cầm được dụng cụ, tôi vẫn sẽ tiếp tục’, bà nói.