Ngành xây dựng hiện đang đứng trước một thách thức lớn trong việc giảm thiểu tác động môi trường và chủ động hấp thụ, lưu trữ khí carbon dioxide (CO2) từ khí quyển. Với mức tiêu thụ năng lượng toàn cầu khoảng 32% và đóng góp 34% vào tổng lượng phát thải toàn cầu, ngành này đang gấp rút thực hiện các biện pháp giảm phát thải. Trong bối cảnh đó, vật liệu xây dựng phát thải âm (carbon-negative materials) nổi lên như một giải pháp hứa hẹn giúp giảm thiểu tác động môi trường.

Vật liệu phát thải âm được định nghĩa là những vật liệu có khả năng hấp thụ và lưu trữ nhiều CO2 hơn lượng phát thải trong suốt vòng đời của chúng. Xu hướng này không chỉ là đổi mới công nghệ đơn thuần mà còn phản ánh áp lực từ thị trường tài chính xanh. Các báo cáo về ESG (Environmental, Social and Governance – Môi trường, Xã hội và Quản trị) đang ngày càng chú trọng đến phát thải embodied carbon trong vật liệu xây dựng. Hơn nữa, cơ chế Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM) của Liên minh Châu Âu (EU) đang tạo ra động lực cho việc giảm phát thải trong sản xuất xi măng và thép.

Một số công nghệ vật liệu phát thải âm hiện nay bao gồm công nghệ CCU Concrete (Carbon Capture and Utilization – Thuật ngữ chỉ việc thu giữ và sử dụng CO2), vật liệu composite mycelium, và cát olivine. Công nghệ CCU Concrete tích hợp CO2 được thu giữ vào vật liệu tái chế trong quá trình sản xuất, giúp giảm sự phụ thuộc vào vật liệu nguyên sinh và tạo ra dấu chân carbon âm cho các dự án xây dựng bền vững.

Mặc dù tiềm năng lớn, vật liệu xây dựng phát thải âm vẫn đối mặt với nhiều thách thức đáng kể trong quá trình thương mại hóa. Một trong những rào cản chính là chi phí cao và thiếu tiêu chuẩn cũng như định nghĩa thống nhất toàn cầu về vật liệu phát thải âm. Để thúc đẩy sự phát triển của ngành này, các chính phủ cần thiết kế và thực hiện các chính sách khuyến khích phù hợp, hỗ trợ sự ra đời và phát triển của thị trường vật liệu carbon-negative.

Cơ hội thương mại hóa đang mở ra thông qua các kênh tài chính xanh. Theo ghi nhận của UNEP FI (United Nations Environment Programme Finance Initiative), có sự gia tăng đáng kể trong các cải cách chính sách và quy định trên toàn thế giới, với nhiều quốc gia thiết lập các khung tài chính net-zero. Thị trường CBAM mở rộng cũng tạo động lực cho các doanh nghiệp đầu tư vào vật liệu carbon-negative.

Việt Nam đã thể hiện cam kết mạnh mẽ đối với mục tiêu môi trường khi tuyên bố đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 tại COP26. Đồng thời, Việt Nam cũng đã thiết lập các chương trình quốc gia bao gồm Chiến lược Tăng trưởng Xanh và một số kế hoạch thực hiện liên quan. Việc cập nhật NDC (Nationally Determined Contribution – Đóng góp do quốc gia tự quyết định) 3.0 vào năm 2025 sẽ giúp Việt Nam tích hợp các mục tiêu giảm phát thải carbon trong ngành xây dựng vào chiến lược khí hậu quốc gia, mở đường cho việc áp dụng vật liệu xây dựng phát thải âm vào thực tiễn.

Tóm lại, mặc dù còn những thách thức cần vượt qua, nhưng với sự hỗ trợ từ chính sách, công nghệ và thị trường tài chính xanh, ngành vật liệu xây dựng phát thải âm đang có tiềm năng lớn để phát triển. Việc chuyển đổi sang sử dụng vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường không chỉ giúp giảm thiểu tác động môi trường mà còn đóng góp vào mục tiêu phát thải ròng bằng 0 của Việt Nam vào năm 2050.

Ngày 31-7, Công ty cổ phần xe khách Phương Trang (Futa Busline) đã tổ chức lễ công bố đưa vào hoạt động 35 tuyến xe buýt có trợ giá trên địa bàn TP HCM. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc chuyển đổi sang phương tiện giao thông công cộng thân thiện với môi trường.

35 tuyến xe buýt mới, với 557 phương tiện, trong đó có 27 tuyến thuần điện EV và 8 tuyến dầu diesel, sẽ chính thức hoạt động từ ngày 1-8-2025. Những phương tiện này đã được đóng mới tại nhà máy Kim Long Motor, đạt chuẩn quốc tế, với sức chứa từ 30-40 chỗ, cao nhất là 60 chỗ.

Ông Phan Văn Hải, Phó tổng giám đốc Công ty cổ phần xe khách Phương Trang, cho biết việc tiếp nhận và vận hành 35 tuyến xe buýt này sẽ giúp người dân có thêm lựa chọn dịch vụ vận chuyển chất lượng cao, góp phần giảm phát thải, ô nhiễm tiếng ồn, và xây dựng hình ảnh thành phố xanh – sạch, văn minh đô thị.

Sự kiện này cũng đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc thực hiện lộ trình chuyển đổi phương tiện xanh của Chính phủ. Công ty Phương Trang đã đầu tư hệ thống trạm sạc, đảm bảo cung cấp nhiên liệu cho đoàn phương tiện hoạt động.

Ông Nguyễn Vĩnh Toàn, Phó giám đốc Sở Xây dựng TP HCM, cho biết TP HCM đang thực hiện lộ trình chuyển đổi xe buýt năng lượng diesel sang xe điện. Hiện tại, TP HCM có 21 tuyến xe buýt điện với 170 phương tiện, và sẽ có thêm 443 xe buýt điện từ ngày mai, nâng tổng số xe buýt điện lên 613, chiếm 26,2% đoàn phương tiện.

Sở Xây dựng TP HCM đã tham mưu UBND TP trình HĐND TP về lộ trình chuyển đổi phương tiện hoá thạch sang phương tiện xanh, hướng tới mục tiêu 100% xe buýt sử dụng năng lượng xanh vào năm 2030.