Giám đốc điều hành Cơ quan tiền tệ Hồng Kông (HKMA) Eddie Yue vừa đưa ra cảnh báo về nguy cơ hình thành một ‘bong bóng’ tài sản xung quanh các công ty đang thu hút sự chú ý với kế hoạch phát hành stablecoin, một loại tiền mã hóa được gắn với tài sản ổn định. Đây là lần thứ hai trong vòng một tháng HKMA lên tiếng để giảm nhiệt sự hào hứng quá mức từ thị trường và công chúng đối với stablecoin tại Hồng Kông.

Ông Yue nhấn mạnh rằng cần phải có cái nhìn thận trọng trước những phản ứng thái quá từ thị trường và dư luận. HKMA sẽ tiếp tục triển khai các biện pháp ‘làm nguội’ để tránh tình trạng đẩy giá trị và kỳ vọng lên quá mức. Quy định mới về stablecoin được Hồng Kông thông qua vào cuối tháng 5/2025 và sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2025. Theo đó, các tổ chức muốn phát hành stablecoin bắt buộc phải xin giấy phép từ HKMA và đáp ứng các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về tài sản dự trữ cũng như một loạt yêu cầu khác.

Đến nay, HKMA đã nhận được sự quan tâm từ ‘hàng loạt tổ chức’ liên hệ với cơ quan này để xin cấp phép hoặc tìm hiểu khả năng tham gia thị trường stablecoin. Dự kiến từ tuần tới, HKMA sẽ bắt đầu tiếp nhận và xử lý các hồ sơ xin cấp phép. Tuy nhiên, ông Yue cho biết nhiều đơn vị đang quan tâm tới việc phát hành stablecoin nhưng lại không đưa ra được kế hoạch cụ thể, khả thi hay thể hiện đủ năng lực trong quản trị rủi ro.

Thị trường tài chính Hồng Kông đang chứng kiến manh nha một ‘bong bóng’ khi cổ phiếu và khối lượng giao dịch của một số công ty niêm yết tăng vọt chỉ vì tuyên bố có ý định phát triển stablecoin, bất kể hoạt động kinh doanh cốt lõi của họ không liên quan gì đến tiền số. HKMA cho biết chỉ một số rất ít giấy phép stablecoin sẽ được cấp trong giai đoạn đầu. Ngay cả khi được cấp phép, các doanh nghiệp vẫn đối mặt với nguy cơ sụt giảm lợi nhuận nếu đổ quá nhiều nguồn lực vào lĩnh vực này.

Stablecoin là các tài sản số được gắn với tiền pháp định hoặc các loại tài sản dự trữ khác. Tuy nhiên, khả năng hỗ trợ giao dịch xuyên biên giới cùng với tính ẩn danh cao có thể khiến việc xác minh danh tính khách hàng (KYC) và phòng chống rửa tiền trở nên khó khăn hơn. Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) cũng cảnh báo rằng nếu stablecoin gắn với ngoại tệ được sử dụng rộng rãi, điều này có thể làm suy yếu chủ quyền tiền tệ của các quốc gia.

Hơn nữa, việc các stablecoin đầu tư ồ ạt vào trái phiếu chính phủ có thể khiến thị trường tài chính biến động mạnh khi dòng vốn chảy vào hoặc rút ra đột ngột, ảnh hưởng trực tiếp tới lãi suất ngắn hạn và sự ổn định kinh tế. Ông Yue cũng từng nhấn mạnh stablecoin không phải là công cụ đầu tư hay đầu cơ, mà chỉ là phương tiện thanh toán dựa trên blockchain tương tự như các loại tiền số do ngân hàng trung ương phát hành hoặc tiền gửi dạng số của các ngân hàng thương mại, và không nên kỳ vọng vào khả năng sinh lời từ việc nắm giữ chúng.

Sự phát triển của tiền kỹ thuật số và các quy định mới đang làm thay đổi cục diện tài chính toàn cầu. Việc thông qua các quy định mới, như Đạo luật GENIUS, đã mang lại sự rõ ràng về quy định cho các stablecoin, một loại tiền kỹ thuật số được thiết kế để duy trì giá trị ổn định bằng cách gắn với giá trị của một tài sản dự trữ như tiền tệ fiat hoặc hàng hóa. Điều này đã thúc đẩy các tổ chức tài chính truyền thống tham gia vào lĩnh vực tài sản kỹ thuật số.

Trước đây, các tổ chức tài chính truyền thống thường thận trọng với tài sản kỹ thuật số, nhưng hiện tại họ đã nhận ra tiện ích của stablecoin trong việc hiện đại hóa thanh toán, giữ chân khách hàng và cạnh tranh với các công ty fintech trong lĩnh vực blockchain. Sự thay đổi này được thúc đẩy bởi sự rõ ràng về quy định ngày càng tăng, như thể hiện qua Đạo luật GENIUS của Mỹ.

Khi các ngân hàng bắt đầu hỗ trợ thanh toán stablecoin, họ phải đối mặt với một loạt rủi ro mới bao gồm rủi ro tín dụng, thanh khoản, hoạt động và danh tiếng. Để giảm thiểu những rủi ro này, các ngân hàng cần xây dựng một khuôn khổ toàn diện bao gồm con người, quy trình và công nghệ. Việc này sẽ giúp họ tận dụng lợi ích của stablecoin trong khi giảm thiểu rủi ro.

Bốn loại rủi ro chính liên quan đến stablecoin bao gồm rủi ro quy định và tuân thủ, rủi ro an ninh mạng, rủi ro hoạt động và rủi ro thanh khoản cũng như rủi ro đối tác. Để giảm thiểu rủi ro quy định và tuân thủ, các ngân hàng cần có các chuyên viên tuân thủ, luật sư và chuyên gia quan hệ với cơ quan quản lý. Họ cũng cần triển khai các quy trình kiểm soát và công nghệ như hệ thống theo dõi giao dịch và xác minh danh tính.

Về rủi ro an ninh mạng, các ngân hàng cần có một đội ngũ an ninh thông tin mạnh mẽ, các chuyên viên an ninh blockchain và các quy trình bảo mật nghiêm ngặt. Họ cũng cần đầu tư vào các công nghệ như hệ thống phát hiện và ngăn chặn tấn công mạng. Việc áp dụng các biện pháp bảo mật mạnh mẽ sẽ giúp bảo vệ tài sản của khách hàng và giảm thiểu rủi ro.

Rủi ro hoạt động có thể được giảm thiểu bằng cách có một đội ngũ quản lý hoạt động chuyên nghiệp, các quy trình hoạt động chuẩn và công nghệ như hệ thống theo dõi giao dịch. Điều này sẽ giúp các ngân hàng vận hành stablecoin một cách hiệu quả và giảm thiểu rủi ro hoạt động.

Cuối cùng, rủi ro thanh khoản và rủi ro đối tác có thể được giảm thiểu bằng cách có một đội ngũ quản lý thanh khoản, các quy trình đánh giá rủi ro và công nghệ như hệ thống theo dõi giao dịch và phân tích dữ liệu blockchain. Việc này sẽ giúp các ngân hàng quản lý rủi ro thanh khoản và rủi ro đối tác một cách hiệu quả.

Tóm lại, việc tham gia vào lĩnh vực stablecoin đòi hỏi các ngân hàng phải có một chiến lược toàn diện để giảm thiểu các rủi ro mới. Bằng cách xây dựng một khuôn khổ bao gồm con người, quy trình và công nghệ phù hợp, các ngân hàng có thể tận dụng lợi ích của stablecoin trong khi giảm thiểu rủi ro. Sự phát triển của stablecoin và các quy định mới đang mở ra những cơ hội mới cho các tổ chức tài chính truyền thống tham gia vào lĩnh vực tài sản kỹ thuật số.

Trên toàn cầu, các quốc gia đang phải đối mặt với thách thức lớn trong việc cân bằng giữa nhu cầu sử dụng tiền số ngày càng tăng của công chúng và những cảnh báo về rủi ro đối với ổn định tài chính của lĩnh vực này. Một loại tiền ảo đang thu hút sự chú ý đặc biệt là stablecoin, một loại tiền ảo được thiết kế để giữ giá ổn định, thường neo theo tỷ giá 1:1 với đồng USD.

Stablecoin đang được sử dụng rộng rãi để giao dịch giữa các loại tài sản số và được kỳ vọng có thể dùng để chuyển tiền tức thì. Tuy nhiên, việc sử dụng stablecoin cũng đặt ra nhiều thách thức và rủi ro. Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) đã lên tiếng cảnh báo rằng nếu để stablecoin phát triển tự do, niềm tin của người dân vào tiền tệ sẽ bị xói mòn, chủ quyền tiền tệ bị đe dọa và những rủi ro đối với ổn định tài chính trở nên khó kiểm soát.

Các nhà hoạch định chính sách cũng lo ngại rằng stablecoin có thể bị lợi dụng làm công cụ trung gian cho các hoạt động tội phạm tài chính. Trước những thách thức này, một số quốc gia đang gấp rút phát triển tiền ảo của ngân hàng trung ương (CBDC), nhằm mang đến cho người dân lựa chọn thanh toán số hóa an toàn và góp phần ngăn chặn làn sóng “Đôla hóa” đang mạnh lên.

Tuy nhiên, các dự án CBDC cho đến nay vẫn gặp không ít khó khăn, hiệu quả triển khai còn khá hạn chế. Ông Christian Catalini, sáng lập Phòng thí nghiệm Kinh tế học Tiền mã hóa tại Viện Công nghệ Massachusetts, nhận định rằng chúng ta đang sống trong một bối cảnh kỳ lạ, khi stablecoin neo theo đồng USD nắm vị trí áp đảo. Nếu không có các biện pháp quản lý, điều này có thể dẫn đến tình trạng đô la hóa tràn lan.

Hiện trên toàn cầu có khoảng 250 tỷ USD giá trị stablecoin đang lưu hành, phần lớn đều neo theo đồng USD. Nhà đầu tư thường rót vốn vào loại tài sản này để giữ tiền trước khi giao dịch tiền mã hóa hoặc sử dụng để thanh toán, bởi giao dịch chỉ mất vài phút thay vì vài ngày như ngân hàng truyền thống, đồng thời chi phí giao dịch lại rẻ hơn rất nhiều.

Giới phân tích nhận định thị trường stablecoin sẽ tiếp tục tăng trưởng bùng nổ trong những năm tới. Viện Citi dự báo nguồn cung stablecoin toàn cầu có thể đạt 1,6 ngàn tỷ USD vào năm 2030, thậm chí có thể tăng vọt đến 3,7 ngàn tỷ USD nhờ khung pháp lý thuận lợi hơn tại Mỹ.

Tuy nhiên, tốc độ phát triển quá nhanh này cũng tiềm ẩn nguy cơ khiến các quốc gia không theo kịp sẽ bỏ lỡ việc phát triển ngành công nghiệp mới, đồng thời mất tiếng nói trong việc định hình luật chơi toàn cầu. Một số quốc gia đang xem xét các giải pháp khác nhau. Tại Anh, Ngân hàng Trung ương (BOE) đã phát đi tín hiệu nới lỏng so với quan điểm thận trọng trước đây với các tổ chức phát hành stablecoin.

Tại khu vực đồng Euro, nhiều nhà hoạch định chính sách đang ấp ủ kỳ vọng đưa đồng Euro trở thành đồng tiền dự trữ mới thay thế vị trí thống trị của USD. Dù vậy, Thống đốc BOE Andrew Bailey vừa cảnh báo rằng việc các ngân hàng lớn tự phát hành stablecoin có thể đặt ra rủi ro cho sự ổn định tài chính.

Theo ông Bailey, giải pháp hợp lý hơn cho Anh là từng bước chuyển sang áp dụng tiền gửi dạng token hóa – tức số hóa tiền gửi của các ngân hàng thương mại, qua đó rút ngắn thời gian thanh toán – thay vì vội vàng đưa ra một đồng tiền số quốc gia mới.

Tại khu vực đồng Euro, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) là lực lượng dẫn dắt chủ chốt khi mạnh mẽ thúc đẩy phát hành đồng Euro số. Từ năm 2021, dự án đồng Euro số phục vụ đối tượng khách hàng bán lẻ đã được triển khai, với mục tiêu từng bước giảm sự phụ thuộc của châu Âu vào các tập đoàn công nghệ Mỹ đang nắm giữ hạ tầng thanh toán xuyên lục địa.

Tuy nhiên, bức tranh phát triển tiền số do ngân hàng trung ương phát hành (CBDC) trên thế giới vẫn chưa thực sự khởi sắc. Dù toàn cầu ghi nhận 69 dự án CBDC bán lẻ đang trong quá trình triển khai, mới chỉ có 3 dự án chính thức đưa vào vận hành và hai dự án khác đã phải dừng lại giữa chừng.

Ám ảnh lớn nhất đối với các dự án CBDC là thất bại điển hình của Nigeria. Năm 2021, nước này từng tự tin phát hành đồng tiền số e-Naira, song đa phần người dân lại thờ ơ và chuyển sang sử dụng stablecoin neo theo đồng USD do các tổ chức tư nhân phát hành.

Ông Nitin Datta, Chánh văn phòng UNDCIF (cơ quan trực thuộc Liên Hợp Quốc về tài sản số), nhận định rằng một phần nguyên nhân khiến đồng e-naira thất bại là do nó chỉ đơn thuần là phiên bản số hóa của đồng tiền nội tệ truyền thống, vốn không nhận được sự tin tưởng từ công chúng.

Bà Ruth Wandhofer, Chủ tịch cơ quan quản lý hệ thống thanh toán Vương quốc Anh, nhấn mạnh rằng loại tài sản này vẫn chưa cho thấy khả năng ứng dụng ở quy mô lớn. Theo bà, một giám đốc tài chính cấp toàn cầu “khó có thể dùng stablecoin để thực hiện các giao dịch giá trị lớn xuyên biên giới” do vướng phải chi phí chuyển đổi ngoại tệ đáng kể.

Bà cũng chỉ ra thực tế tại nhiều quốc gia, người tiêu dùng vẫn thiếu kiến thức tài chính cơ bản, hệ thống thanh toán còn nhiều hạn chế, trang thiết bị công nghệ chưa đáp ứng, và tính minh bạch chưa cao.

Đối với những dự án này, ông Josh Lipsky, Giám đốc cấp cao Trung tâm địa kinh tế của Atlantic Council, cho rằng sự ra đời của đồng Euro số sẽ là phép thử quyết định. “Nếu Euro số vận hành thành công, khu vực đồng Euro sẽ chứng minh cho thế giới thấy rằng giải pháp số hóa của khu vực công là khả thi và xứng đáng trở thành hình mẫu toàn cầu”, ông nhấn mạnh.