Cá voi lưng xám khổng lồ xuất hiện ở vùng biển Nhơn Lý, tỉnh Bình Định, tạo nên cảnh tượng ngoạn mục. Nhiếp ảnh gia Phạm Quốc Hưng, 24 tuổi, đã đến vùng biển này để chụp ảnh cá voi bằng máy ảnh kỹ thuật số và flycam. Anh Hưng cho biết, đây là lần đầu tiên anh chứng kiến cảnh tượng hùng vĩ về ‘gã khổng lồ đại dương’ trên vùng biển quê hương Việt Nam.

Chuyến săn ảnh của anh diễn ra suôn sẻ với thời tiết tốt và ánh bình minh đẹp. Cá voi dài hơn 10m bất ngờ trồi lên trên sóng nước, há khuôn miệng rất to để hút các đàn cá liệt nhỏ. Những vệt sóng lớn tung bọt trắng xóa tương phản với làn nước biển xanh thẫm lẫn nền trời cam lúc hừng đông tuyệt đẹp. Đàn chim nhạn bay sà thấp theo sát luồng cá voi di chuyển tạo nên cảnh tượng thiên nhiên giao thoa cực hiếm thấy giữa các loài động vật.

Cá voi Bryde liên tiếp xuất hiện gần bờ tại vùng biển Việt Nam từ năm 2022 đến nay được cho là tín hiệu tích cực cho môi trường biển quốc gia được cải thiện. Anh Hưng cho biết, anh thật sự choáng ngợp khi lần đầu chứng kiến tận mắt và trực tiếp cá voi ở gần như vậy. Buổi sáng hôm đó, cá voi nổi lên đớp mồi rất nhiều lần, nên anh chụp được cũng khá nhiều. Đây là một kỷ niệm đặc biệt trong hành trình nhiếp ảnh của anh.

Tuy nhiên, nghề chơi này cũng lắm công phu, các tay máy phải di chuyển bằng thuyền thúng hoặc thuyền cá của ngư dân luôn chông chênh trên sóng nước, hoặc rung lắc dữ dội nếu gặp hôm gió lớn. Thiết bị cũng có thể bị ướt, rơi xuống biển. Nhiều tay máy cùng đam mê như anh Hưng đã có ít nhiều thiệt hại trong chuyến săn ảnh cá voi vừa rồi.

Anh Hưng đi chụp ảnh phong cảnh chuyên sâu từ năm 2017 và đoạt các giải thưởng nhiếp ảnh, như: Giải 3 Nation Sony World Photography 2019, Huy chương đồng Ảnh Nghệ thuật Việt Nam 2022, Huy chương đồng Liên hoan ảnh khu vực Nam Trung Bộ và Tây Nguyên 2024… Anh Hưng cho rằng, săn ảnh cá voi Bryde trên vùng biển Việt Nam cần sử dụng máy ảnh chụp có độ phân giải cao để những file ảnh gốc bị nghiêng hoặc chủ thể cá voi ở xa không gần thuyền và ống kính không zoom tới được thì vẫn có thể xử lý hậu kỳ.

Ngoài ra, người chụp nên dùng ống kính được trang bị tính năng chống rung để giảm tỷ lệ ảnh bị nhòe. Về flycam/drone, anh Hưng dùng Mavic 4 Pro cho chất lượng ảnh tốt và có các ống kính giúp việc lựa chọn góc chụp nhiều hơn. Theo anh Hưng, ưu điểm lớn nhất của flycam là có được góc không ảnh mới lạ, tính cơ động cao mỗi khi chụp tại các địa hình khó.

Tuy nhiên, việc bay flycam để chụp cá voi không hề dễ dàng vì cá voi sẽ nổi ngẫu nhiên khiến việc quan sát và xác định kịp phương hướng ở giữa biển mênh mông là cả vấn đề. Rồi cá trồi lên ngụp xuống chỉ khoảng chưa tới một phút sẽ lặn mất, có khi flycam kịp bay tới thì đã hết cơ hội chụp. Do đó, người chụp cần sự nhanh nhẹn trong quan sát để có thể chụp được khoảnh khắc diễn ra rất hạn hẹp thời gian như thế.

Triển lãm ‘Vòng Sinh Tử’ của nghệ sĩ Phạm Trần Việt Nam hiện đang được tổ chức tại Không gian Lưu niệm Lê Bá Đảng ở Huế, kéo dài từ ngày 10 tháng 5 đến ngày 13 tháng 7 năm 2025. Đây là lần đầu tiên không gian này dành cho một nghệ sĩ đương đại tổ chức triển lãm.

‘Vòng Sinh Tử’ không chỉ là một tựa đề mang tính biểu tượng mà còn đại diện cho một không gian siêu hình phức tạp. Tại đây, sự sống và cái chết hòa quyện trong một vòng quay bất tận, không có điểm bắt đầu hay kết thúc cụ thể. Thay vào đó, nó tồn tại trong một trạng thái mơ hồ, nơi sinh và tử trở thành một thể thống nhất đầy bí ẩn và bất định.

Nghệ sĩ Phạm Trần Việt Nam, trong suốt hành trình nghệ thuật của mình, đã được xem như một lữ khách lang thang trong cõi vô thức. Mỗi nét vẽ của anh không chỉ đơn thuần là ghi lại hiện thực mà còn là một nghi thức thiêng liêng, một sự đối diện trực tiếp với bản chất của sự tồn tại. Những linh hồn phiêu dạt trong các tác phẩm của anh tìm cách lên tiếng qua từng đường cọ, mỗi tác phẩm như một cầu nối giữa thế giới hữu hình và vô hình.

‘Vòng Sinh Tử’ được xem là đỉnh cao của những ám ảnh vô hình trong hành trình nghệ thuật của Phạm Trần Việt Nam. Điểm nhấn của triển lãm là một bức tranh sơn dầu dài hơn 20 mét, được trưng bày dưới dạng một vòng tròn khép kín. Bức tranh này biểu tượng cho chu kỳ vô tận của sự sống và cái chết, mời gọi người xem suy ngẫm về sự luân hồi và sự tương liên của kiếp người.

Khác với việc chỉ đơn giản mô tả hoặc diễn giải, ‘Vòng Sinh Tử’ hoạt động như một lời kêu gọi thấu cảm. Tác phẩm này đưa người xem vào một trạng thái cảm xúc và tư duy sâu sắc, buộc họ sống cùng với nó như thể đang lạc vào một buổi chiều đầy âm khí. Những khuôn mặt vỡ nét, những ánh mắt nhìn vào hư vô trong tranh như thể hiện một đoàn người đang diễu hành trong cõi u minh, gợi lên cảm giác cả về sự mong manh của kiếp người và sự bất tử của tinh thần.

Triển lãm ‘Vòng Sinh Tử’ không chỉ dừng lại ở việc trưng bày các tác phẩm nghệ thuật mà còn là một trình hiện một trạng thái thiền. Tại đây, những rối rắm, bi kịch của kiếp người dường như hòa vào thinh không, để lại một không gian siêu hình nơi người xem có thể cảm nhận được sự tồn tại song hành của cái chết và sự tái sinh. Qua đó, nghệ sĩ Phạm Trần Việt Nam muốn truyền tải thông điệp về sự gắn kết giữa cuộc sống và cái chết, và cách con người có thể tìm thấy ý nghĩa trong vòng quay bất tận của sinh tử.

Đặc biệt, nghệ sĩ Phạm Trần Việt Nam sử dụng kỹ thuật tái cấu trúc, cắt xé và ghép nối những mảnh tranh cũ để làm sống lại cái đã qua đời. Quá trình sáng tạo này như một phép ẩn dụ cho việc tìm kiếm và kết nối với những mảnh vỡ của cuộc sống và ký ức, một nỗ lực nhằm đưa những linh hồn lang thang trở về hoặc chí ít để chúng được lắng nghe.

‘Vòng Sinh Tử’ đóng vai trò như một vọng gác siêu hình, nơi người xem có thể nghe thấy tiếng nói từ những chiều không gian khác. Qua triển lãm này, nghệ sĩ Phạm Trần Việt Nam mời gọi chúng ta bước vào ‘Vòng Sinh Tử’, không chỉ để thấy về cái chết mà để hiểu sâu sắc hơn về cuộc sống là gì, về bản chất và giá trị của sự tồn tại.