Cơ hội việc làm rộng mở cho sinh viên tốt nghiệp trường nghề

Trong bối cảnh nhu cầu lao động đang gia tăng mạnh mẽ, nhiều ngành học tại các trường nghề đang mở ra cơ hội việc làm rộng lớn cho sinh viên tốt nghiệp. Mặc dù số lượng học viên ít, nhưng các ngành như công nghệ kỹ thuật cơ khí, công nghệ hàn, điều khiển máy CNC, logistics, quản trị du lịch,… lại có cơ hội việc làm sau khi ra trường vô cùng rộng mở.

Nhiều doanh nghiệp sẵn sàng chào đón sinh viên tốt nghiệp trường nghề với mức thu nhập khá. Tại Trường Cao đẳng nghề Hà Nam, sinh viên học các ngành như công nghệ kỹ thuật cơ khí, công nghệ hàn, công nghệ thông tin, công nghệ kỹ thuật cơ khí, cơ điện tử, logistics, quản trị du lịch,… có thể tìm được việc làm với mức lương hấp dẫn.

TS Vũ Hữu Ý, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng nghề Hà Nam, cho biết: ‘Chúng tôi hiện có quan hệ đối tác với hệ thống hơn 200 doanh nghiệp và đồng hành với nhà trường lo đầu ra cho sinh viên.’ Để thu hút sinh viên, trường cũng giảm 70% học phí cho sinh viên học cao đẳng các nghề hàn, cắt gọt kim loại, chế tạo thiết bị cơ khí.

Tương tự, tại Trường Cao đẳng Lý Thái Tổ (Bắc Ninh), ngành Công nghệ kỹ thuật cơ khí (cơ khí chính xác) và Chế tạo khuôn mẫu luôn ‘khát’ nhân lực. Sinh viên học các ngành này có thể thiết kế cơ khí chính xác, thiết kế máy tự động hóa, lập trình CAM, vận hành – điều khiển máy CNC, quản lý chất lượng… Doanh nghiệp luôn săn đón để tuyển dụng các em có tay nghề đáp ứng yêu cầu công việc với mức lương từ 15-20 triệu đồng/tháng.

Tuy nhiên, rào cản lớn nhất hiện nay là khâu tuyển sinh. Dù cơ sở vật chất được Nhà nước đầu tư mạnh mẽ, đội ngũ giảng viên nhiệt tình, tâm huyết nhưng nếu không có/không đủ người vào học thì hiệu quả đào tạo không thể như mong muốn. Tư duy ‘sính đại học’ vẫn còn phổ biến, khiến nhiều phụ huynh và học sinh e ngại khi lựa chọn trường nghề.

Để giải quyết vấn đề này, các trường nghề cần đẩy mạnh công tác tuyển sinh và nâng cao chất lượng đào tạo. Nhà trường phải tổ chức đào tạo cho dù có ngành số lượng sinh viên vào học ít. Đồng thời, trường phối hợp chặt chẽ với các doanh nghiệp để họ hỗ trợ về cơ sở vật chất, trang thiết bị đào tạo theo chương trình đặt hàng đào tạo, sinh viên sẽ có luôn đầu ra sau khi tốt nghiệp.

Cơ hội việc làm và mức thu nhập không hề thấp khi tốt nghiệp trường nghề, nhưng cần thay đổi nhận thức của xã hội về giáo dục nghề nghiệp. ‘Phá được tảng băng vô hình trong nhận thức của người dân về tầm quan trọng của giáo dục nghề nghiệp’ là chìa khóa để phát triển giáo dục nghề nghiệp trong thời gian tới.

Toàn Huyền Vũ, một chàng trai 22 tuổi đến từ tỉnh Quảng Đông, Trung Quốc, đã tạo nên một làn sóng lớn trong dư luận nước này khi biến kỳ thi đại học – được coi là “sàn đấu trí tuệ” – thành một “thương vụ triệu tệ” nhờ vào điểm số của mình.

Sự việc bắt đầu khi Vũ đỗ vào Đại học Bắc Kinh (Bắc Đại) – một trong những trường đại học danh giá nhất Trung Quốc – không phải một mà tới ba lần. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là anh không hề theo học tại đây. Thay vào đó, Vũ đã sử dụng điểm số của mình để “đổi tiền” thông qua một hình thức kinh doanh đặc biệt.

Theo báo chí Trung Quốc, Vũ đã ký hợp đồng với các trường THPT tư thục tại các thành phố như Hành Thủy, Trạm Giang và Hóa Châu. Nội dung của hợp đồng là nếu Vũ đỗ vào Bắc Đại hoặc Thanh Hoa, anh sẽ nhận được một khoản tiền thưởng. Lần đầu tiên, Vũ nhận được 500.000 NDT (khoảng 1,8 tỷ đồng) khi đỗ vào Bắc Đại. Lần thứ hai, anh nhận 1 triệu NDT (hơn 3,6 tỷ đồng) khi lại một lần nữa đỗ vào trường này. Tổng cộng trong 3 năm liên tiếp, Vũ đã thu về 2,3 triệu NDT (khoảng 8,4 tỷ đồng).

Sự việc này đã làm dấy lên câu hỏi về việc liệu kỳ thi đại học – vốn được xem là công bằng nhất – có đang dần trở thành công cụ kiếm lời cho những người biết “chơi bài đúng cách”? Đồng thời, nó cũng hé lộ một “dây chuyền kinh doanh” đang âm thầm vận hành phía sau hệ thống giáo dục Trung Quốc.

Các trường THPT tư thi nhau săn đón học sinh điểm cao, không phải để giảng dạy, đào tạo mà để làm thương hiệu quảng bá, thu hút phụ huynh và kéo sĩ số. Chỉ cần có một học sinh đỗ vào Bắc Đại hay Thanh Hoa, trường sẽ lập tức treo băng rôn, tung video truyền thông, đẩy học phí lên cao và tô vẽ thương hiệu “lò luyện học bá” hay “lò sản sinh học bá”.

Trong hệ sinh thái ấy, mỗi kỳ thi đại học trở thành một thương vụ và bảng điểm được quy đổi thành tiền mặt. Nhiều người chỉ trích Toàn Huyền Vũ là kẻ ngông cuồng, coi thường học vấn. Nhưng Vũ bình thản trả lời: “Học Bắc Đại 4 năm rồi cũng phải đi xin việc, làm quần quật cả ngày cho người khác. Giờ tôi có tiền, có nhà, có xe, muốn làm gì thì làm”.

Không những không cần “xin việc”, Toàn Huyền Vũ còn mở một công ty chuyên tư vấn chọn trường, luyện thi và săn học bổng cho học sinh trung học. Mỗi gói tư vấn giá khoảng 5.000 NDT (khoảng 18,2 triệu đồng) và khách hàng luôn tấp nập.

Hiện tại, ở tuổi 25, Toàn Huyền Vũ chia sẻ đang sống trong một căn hộ ven biển tại thành phố Chu Hải, tận hưởng cuộc sống độc lập, đủ dư dả và tiếp tục phát triển các dự án giáo dục của mình.

Khi mùa thi đến, không chỉ là thời điểm quyết định kết quả học tập của các học sinh, mà còn là lúc các đối tượng lừa đảo trực tuyến tăng cường hoạt động nhằm vào nhóm đối tượng này. Học sinh và phụ huynh thường trở thành mục tiêu của những kẻ lừa đảo do tâm lý lo lắng và mong muốn tìm kiếm ‘đường tắt’ để đạt được kết quả tốt hơn.

Các đối tượng lừa đảo thường lợi dụng tâm lý này để đưa ra những lời hứa hẹn hấp dẫn, như hỗ trợ sửa hồ sơ dự thi, gửi giấy báo trúng tuyển, hoặc cung cấp thông tin tuyển sinh không chính thức. Những hứa hẹn này thường đi kèm với mức giá ‘chát’ và có thể dẫn đến việc học sinh và phụ huynh bị chiếm đoạt tài sản.

Một trong những hình thức lừa đảo phổ biến là giả danh cán bộ giáo dục hoặc nhân viên trường học. Những kẻ lừa đảo này thường tự xưng là người có thẩm quyền và đưa ra những lời khuyên hoặc đề nghị hỗ trợ sửa hồ sơ dự thi, với hứa hẹn sẽ giúp học sinh đạt được kết quả tốt hơn. Tuy nhiên, thực chất đây là những ‘bẫy’ lừa đảo, và mục đích cuối cùng là chiếm đoạt tài sản của học sinh và phụ huynh.

Các đối tượng lừa đảo cũng lợi dụng sự quan tâm của phụ huynh đối với thông tin tuyển sinh và kết quả học tập của con em mình. Bằng cách gửi giấy báo trúng tuyển giả hoặc thông tin tuyển sinh không chính thức, những kẻ lừa đảo có thể khiến phụ huynh và học sinh tin tưởng và thực hiện các giao dịch tài chính không an toàn.

Không chỉ dừng lại ở đó, các đối tượng lừa đảo còn có thể chiếm đoạt thông tin cá nhân của học sinh và phụ huynh thông qua các hoạt động lừa đảo này. Thông tin cá nhân bị lộ có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng, từ việc bị mạo danh đến bị chiếm đoạt tài sản.

Trước những ‘bẫy’ lừa đảo này, học sinh và phụ huynh cần nâng cao cảnh giác và không nên tin tưởng vào những lời hứa hẹn hấp dẫn từ những người lạ mặt. Thông tin chính thức về tuyển sinh và kết quả học tập thường được các cơ sở giáo dục và cơ quan chức năng công bố công khai. Học sinh và phụ huynh nên tìm hiểu thông tin từ các nguồn đáng tin cậy và không thực hiện các giao dịch tài chính không rõ ràng.

Các cơ quan chức năng và cơ sở giáo dục cũng cần tăng cường công tác tuyên truyền và cảnh báo về những hình thức lừa đảo này. Đồng thời, cần có những biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn và xử lý những đối tượng lừa đảo, bảo vệ quyền lợi và tài sản của học sinh và phụ huynh.

Học sinh và phụ huynh có thể tìm hiểu thêm thông tin về cách phòng chống lừa đảo trực tuyến tại các trang web chính thức của Bộ Công an và Tuổi Trẻ Online, từ đó nâng cao nhận thức và kỹ năng để bảo vệ mình trước những ‘bẫy’ lừa đảo trực tuyến.

Ngày 22/7, một đoàn công tác từ Sở Giáo dục và Đào tạo, do Phó Giám đốc Sở Lưu Tiến Quang dẫn đầu, đã có buổi làm việc với UBND xã Krông Ana. Mục đích của buổi làm việc là nắm bắt tình hình hoạt động của các cơ sở giáo dục trên địa bàn khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Xã Krông Ana hiện có 19 trường học, bao gồm 7 trường mầm non, 5 trường tiểu học, 5 trường THCS và 2 trường THPT. Đội ngũ giáo viên cơ bản đủ số lượng, và trình độ chuẩn đào tạo của giáo viên đạt tỷ lệ cao ở cả ba cấp học. Cơ sở vật chất của các trường học đã được đầu tư tương đối đồng bộ, với 100% phòng học và phòng chức năng được kiên cố hóa. Ngoài ra, 88,24% trường công lập trên địa bàn đã đạt chuẩn quốc gia. Các trang thiết bị, thư viện, máy tính và cơ sở vật chất khác cơ bản đáp ứng yêu cầu dạy học.

Về kết quả tuyển sinh và tốt nghiệp, xã Krông Ana đã có 362/510 học sinh trúng tuyển vào trường THPT năm học 2025-2026, đạt tỷ lệ 71%. Ngoài ra, 722/737 học sinh đã đỗ tốt nghiệp THPT năm 2025, đạt tỷ lệ 97,96%. Các trường mầm non, tiểu học và THCS đã hoàn thành tuyển sinh đợt 1 trước ngày 30/6/2025. Đáng chú ý, cấp mầm non đã huy động trẻ nhà trẻ (dưới 36 tháng) ra lớp đạt 107/433, tỷ lệ 24,7%; trẻ mẫu giáo (3-4 tuổi) ra lớp đạt 599/814, tỷ lệ 90%; trẻ 5 tuổi là 578/609, đạt tỷ lệ 94,9%; cấp tiểu học tuyển sinh lớp 1 đạt tỷ lệ 100%; cấp THCS tuyển sinh lớp 6 đạt tỷ lệ 100%.

Tại buổi làm việc, đại diện UBND xã Krông Ana đã báo cáo về công tác tổ chức hoạt động hè, tuyển sinh đầu cấp, và chuẩn bị điều kiện dạy học năm học 2025-2026. Đồng thời, họ cũng nêu lên những khó khăn, vướng mắc của các cơ sở giáo dục và đề xuất một số giải pháp. Những đề xuất này bao gồm triển khai tích hợp các văn bằng, chứng chỉ thuộc thẩm quyền quản lý của các cơ quan quản lý giáo dục trên nền tảng kỹ thuật số qua ứng dụng VneID; bố trí thêm nguồn ngân sách cho địa phương triển khai thực hiện hiệu quả Đề án ‘Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong giáo dục và đào tạo giai đoạn 2022-2025, định hướng đến năm 2030’; sớm có hướng dẫn dạy học 2 buổi/ngày đối với cấp học phổ thông; xây dựng hệ sinh thái quản lý giáo dục gồm nhiều phân hệ ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong nhà trường và đồng bộ, chia sẻ, kết nối được với Hệ thống quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Lưu Tiến Quang đề nghị các cơ sở giáo dục trên địa bàn tiếp tục phát huy sáng kiến, tổ chức các chương trình, hoạt động tạo môi trường học tập tích cực cho học sinh trong dịp hè. Đồng thời, ông cũng yêu cầu các cơ sở giáo dục chuẩn bị tốt các điều kiện về cơ sở vật chất, đội ngũ giáo viên, cũng như tạo điều kiện thuận lợi cho phụ huynh, học sinh trong quá trình đăng ký tuyển sinh, bảo đảm mọi học sinh đều có cơ hội tiếp cận với giáo dục chất lượng.

Ông Lưu Tiến Quang cũng đề nghị các cơ sở giáo dục tập trung nâng cao chất lượng giảng dạy, cập nhật chương trình học, đặc biệt chú ý đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong dạy học và quản lý giáo dục.

Sáng cùng ngày, đoàn công tác cũng đã đến kiểm tra, làm việc tại các cơ sở giáo dục trên địa bàn gồm: Trường Mầm non Họa Mi, Trường Tiểu học Trần Quốc Toản và Trường THCS Lê Văn Tám.

Trường trung cấp Văn hóa nghệ thuật Đồng Nai vừa đạt được một cột mốc đáng chú ý trong mùa tuyển sinh năng khiếu nghệ thuật năm 2025. Với số lượng học sinh đăng ký theo học vượt xa chỉ tiêu ban đầu, trường đã thể hiện một tín hiệu tích cực về xu hướng theo đuổi nghệ thuật chuyên nghiệp của thế hệ trẻ, đặc biệt là con em của đồng bào các dân tộc thiểu số.

Theo kế hoạch tuyển sinh cho năm học 2025-2026, trường đã đề ra chỉ tiêu tuyển sinh là 80 học sinh cho các chuyên ngành âm nhạc truyền thống, âm nhạc phương Tây, thanh nhạc và múa. Trong đợt 1, nhà trường đã tuyển được 77 học sinh, và trong đợt 2, có đến 140 em đăng ký theo học. ThS Phùng Ngọc Long, Hiệu trưởng Trường trung cấp Văn hóa nghệ thuật Đồng Nai, cho biết số lượng học sinh đăng ký vào chuyên ngành âm nhạc truyền thống đã tăng cao đáng kể. Năm nay, các chuyên ngành múa và thanh nhạc cũng ghi nhận số lượng học sinh đăng ký nhiều hơn so với các năm trước. Điều này cho thấy rằng định hướng theo đuổi nghệ thuật đang dần nhận được sự quan tâm từ học sinh và gia đình.

Nhà trường cũng đã có kế hoạch thực tế, khảo sát địa bàn các xã và tuyển sinh một số học sinh vùng đồng bào các dân tộc và vùng biên giới. Đây là bước “tiền trạm”, khởi đầu để năm học tới nhà trường sẽ triển khai tuyển sinh năng khiếu nghệ thuật tại 95 phường, xã. Đồng Nai là địa phương có đông đồng bào dân tộc sinh sống, và nhà trường mong muốn phát hiện và bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật, nhất là các chuyên ngành âm nhạc truyền thống. Qua đó, tạo điều kiện cho các em được tiếp cận môi trường đào tạo nghệ thuật bài bản, có cơ hội phát triển theo con đường chuyên nghiệp.

Việc trường trung cấp Văn hóa nghệ thuật Đồng Nai đạt được kết quả tích cực trong mùa tuyển sinh năng khiếu nghệ thuật năm 2025 cho thấy sự quan tâm ngày càng tăng của học sinh và gia đình đối với lĩnh vực nghệ thuật. Đồng thời, nhà trường cũng thể hiện cam kết trong việc đào tạo và bồi dưỡng thế hệ trẻ đam mê nghệ thuật, đặc biệt là con em của đồng bào các dân tộc thiểu số.

Trong thời gian tới, Trường trung cấp Văn hóa nghệ thuật Đồng Nai sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động đào tạo và tuyển sinh, nhằm đáp ứng nhu cầu của học sinh và gia đình. Đồng thời, nhà trường cũng hy vọng sẽ nhận được sự hỗ trợ và quan tâm từ các cấp chính quyền và cộng đồng, để có thể tiếp tục đóng góp vào sự phát triển của nền nghệ thuật nước nhà.

Mùa tuyển sinh đại học năm nay đã kết thúc với nhiều điểm mới và thú vị. Theo số liệu từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, gần 850.000 thí sinh đã đăng ký nguyện vọng xét tuyển đại học trên hệ thống tuyển sinh, chiếm hơn 73% trong tổng số hơn 1,1 triệu thí sinh dự thi tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT).

Điểm sàn của nhiều trường đại học năm nay đã giảm xuống mức thấp nhất trong 10 năm qua. Trường Đại học Hùng Vương (TP.HCM) đã ghi nhận mức điểm sàn chỉ 12/30 điểm cho phương thức xét điểm thi tốt nghiệp THPT, thấp nhất cả nước và cũng là mức thấp nhất của trường trong nhiều năm qua. Tương tự, các trường phía Bắc như Trường Đại học Công đoàn, Học viện Phụ nữ, Trường Đại học Lâm nghiệp, Học viện Dân tộc… cũng lấy điểm sàn từ 15-16/30 điểm.

Giáo sư, Tiến sĩ khoa học Nguyễn Đình Đức, Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội), cho rằng điểm sàn khác với điểm chuẩn trúng tuyển, và dự báo điểm chuẩn của các trường sẽ giảm. Đồng quan điểm, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Bình, Trưởng Phòng Công tác sinh viên và Truyền thông, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên (Đại học Quốc gia Hà Nội), cũng cho biết phổ điểm thi tốt nghiệp THPT năm nay giảm nhẹ, tác động đến điểm chuẩn một số ngành của trường.

Nhiều thí sinh năm nay đặc biệt quan tâm đến các ngành học liên quan đến công nghệ, kinh tế gắn với chuyển đổi số. Theo Thạc sĩ Nguyễn Thành Hưng, Trưởng phòng Tuyển sinh và Truyền thông, Trường Đại học Thái Bình Dương (Khánh Hòa), thí sinh quan tâm tốp đầu gồm nhóm ngành kinh tế, quản trị có gắn với chuyển đổi số.

Tiến sĩ Võ Thanh Hải, Phó Giám đốc Đại học Duy Tân (Đà Nẵng), cũng cho hay năm nay thí sinh quan tâm đến các ngành thuộc lĩnh vực máy tính, công nghệ thông tin, nổi bật là các ngành khoa học máy tính, vi mạch bán dẫn, trí tuệ nhân tạo (AI),… Xu hướng chọn ngành của thí sinh đang chịu ảnh hưởng lớn từ thực tiễn phát triển kinh tế xã hội của đất nước.

Có thể thấy, mùa tuyển sinh đại học năm nay không chỉ ghi nhận sự giảm điểm sàn ở nhiều trường mà còn cho thấy sự chuyển dịch trong lựa chọn ngành học của thí sinh. Các ngành liên quan đến công nghệ, kinh tế gắn với chuyển đổi số đang ngày càng thu hút sự quan tâm của thí sinh, phản ánh nhu cầu và xu hướng phát triển của thị trường lao động hiện nay.

Đại tá Đỗ Thành Tâm, Thư kí Ban tuyển sinh quân sự (Bộ Quốc phòng) vừa chia sẻ thông tin về mức điểm sàn xét tuyển đầu vào các trường quân đội năm 2025. Dự kiến, mức điểm sàn sẽ từ 18 điểm trở lên. Thông tin này được ông Tâm công bố tại Ngày hội lựa chọn nguyện vọng xét tuyển 2025.

Năm 2025, các trường quân đội dự kiến tuyển khoảng 3.500 chỉ tiêu cho hệ dân sự, bên cạnh hệ quân sự. Cả hai hệ đào tạo đều thực hiện tuyển sinh theo quy định chung của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tuy nhiên, thí sinh cần lưu ý một số yêu cầu và điều kiện khác nhau giữa hai hệ đào tạo.

Đối với hệ quân sự, thí sinh phải tham gia sơ tuyển và chỉ được đăng ký xét tuyển vào trường đã thông báo đủ điều kiện sơ tuyển. Đồng thời, thí sinh phải xếp nguyện vọng 1 cho trường đó. Ngược lại, hệ dân sự không yêu cầu sơ tuyển và thí sinh được đăng ký xét tuyển theo bất kỳ thứ tự nguyện vọng nào.

Đại tá Đỗ Thành Tâm nhấn mạnh thí sinh cần lưu ý để tránh nhầm lẫn, dẫn đến tình huống đỗ thành trượt. Thí sinh cần hiểu rõ các yêu cầu và điều kiện khác nhau giữa hai hệ đào tạo để đảm bảo lựa chọn nguyện vọng phù hợp.

Năm 2025 là năm đầu tiên các trường quân đội áp dụng quy đổi điểm chứng chỉ ngoại ngữ và cộng điểm ưu tiên cho thí sinh có thành tích học tập nổi bật. Ví dụ, với tiếng Anh, mức quy đổi bắt đầu từ IELTS 5.5 trở lên. Riêng Học viện Khoa học Quân sự còn quy đổi thêm cả các chứng chỉ tiếng Trung và tiếng Nga cho thí sinh đăng ký vào các ngành ngôn ngữ tương ứng.

Dự kiến trước ngày 23/7, các trường quân đội sẽ công bố mức điểm sàn xét tuyển và có thể điều chỉnh tùy theo tình hình thực tế. Dựa trên kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT, ngưỡng đảm bảo chất lượng đầu vào dự kiến khoảng từ 18 trở lên.

Thí sinh có thể tham khảo thêm thông tin về tuyển sinh quân đội tại trang web chính thức của Bộ Quốc phòng hoặc liên hệ trực tiếp với các trường quân đội để được tư vấn và hướng dẫn.

Kỳ thi chung đã từng được kỳ vọng là giải pháp tinh giản, tiết kiệm và thuận tiện. Tuy nhiên, thực tiễn đã bộc lộ không ít bất cập về thiết kế đề thi, mục tiêu đánh giá và hệ quả trong dạy học.

Vấn đề đặt ra hiện nay không chỉ là nên giữ hay bỏ kỳ thi này mà là làm thế nào để một kỳ thi có thể phục vụ hiệu quả hai mục tiêu vốn khác biệt.

Có ba phương án chính đang được bàn luận. Thứ nhất, tổ chức hai kỳ thi riêng biệt: một kỳ để xét tốt nghiệp phổ thông, một kỳ tuyển sinh đại học. Phương án này rõ ràng về mục tiêu nhưng khó khả thi bởi gây tốn kém ngân sách, nhân lực, tạo áp lực kép cho học sinh và tái diễn cảnh luyện thi tràn lan.

Thứ hai, bỏ hẳn kỳ thi tốt nghiệp THPT, giao việc đánh giá công nhận tốt nghiệp cho nhà trường. Tuy nhiên, phương án này lại bất cập khi chưa có hệ thống đảm bảo chất lượng độc lập, việc công nhận tốt nghiệp chỉ dựa vào đánh giá nội bộ dễ dẫn tới mất niềm tin, thiếu công bằng và gây khó khăn cho phân luồng học sinh sau THPT và công nhận bằng cấp với thế giới để du học.

Phương án thứ ba: giữ một kỳ thi chung – vẫn là lựa chọn khả thi nhất nếu có điều chỉnh hợp lý. Trọng tâm không nằm ở số lượng kỳ thi mà ở cách thiết kế sao cho một kỳ thi đáp ứng được cả hai mục tiêu.

Điều quan trọng là xác định rõ ràng: phần nào trong bài thi nhằm đánh giá điều kiện công nhận tốt nghiệp, phần nào để phục vụ tuyển sinh đại học. Khi mục tiêu được phân định rõ, cấu trúc đề thi cũng cần thay đổi tương ứng.

Một bài thi có thể tổng hợp các môn Toán – Lý – Hóa hoặc Lịch sử – Địa lý – Giáo dục kinh tế và pháp luật… để đánh giá năng lực tư duy tổng hợp. Cách tiếp cận này sẽ khắc phục tình trạng học lệch theo tổ hợp cố định, đồng thời nâng cao chất lượng đầu vào cho các trường đại học.

Trong bối cảnh đang lấy ý kiến sửa đổi Luật Giáo dục Đại học, đây là thời điểm quan trọng để xác lập rõ quyền tự chủ tuyển sinh của các cơ sở giáo dục đại học, trên nguyên tắc trách nhiệm giải trình.

Việc sửa Luật Giáo dục Đại học cần đi kèm cải cách thi cử để toàn hệ thống chuyển từ tư duy kiểm soát sang khuyến khích chất lượng, từ áp đặt sang trao quyền có điều kiện. Một kỳ thi vẫn có thể phục vụ tốt cả xét tốt nghiệp và tuyển sinh đại học – nếu mục tiêu được phân định rõ và thiết kế lại theo hướng linh hoạt, chuyên nghiệp.