Hanoi Rock City (HRC), một trong những “thánh địa” indie tại Hà Nội, vừa thông báo sẽ khép lại hành trình 15 năm hoạt động vào tháng 12-2025. Lý do được đưa ra là hợp đồng thuê địa điểm đã kết thúc. Đây có thể là hệ quả của một quá trình được xem là sự “sụp đổ” của mô hình không gian thực hành sáng tạo khi từ trước đó khá lâu, các buổi biểu diễn ở HRC đã liên tục bị hoãn hoặc hủy bỏ.
Sự kết thúc của HRC được xem là cú sốc với những người đang muốn bắt đầu với con đường sáng tạo nghệ thuật, nhất là âm nhạc. Việc này tuy không gây nhiều bất ngờ cho những người am hiểu lĩnh vực này vì dù có nhiều hoài bão nhưng HRC cũng không nằm ngoài bài toán kinh tế để duy trì các tổ hợp hay không gian thực hành sáng tạo.
Thực tế, phần lớn những địa điểm này được giới trẻ cùng đam mê, khát vọng sáng tạo thành lập và kết nối. Tuy nhiên, trên con đường đi đến thành công không phải ai cũng có thể trụ được khi vừa làm việc toàn thời gian để chu toàn cuộc sống cá nhân, gia đình, vừa gồng gánh các không gian giàu cảm xúc nhưng ít lợi nhuận này.
Yếu tố kinh tế là một trong những thách thức lớn nhất đối với các không gian thực hành sáng tạo nghệ thuật. Một vị trí thuận tiện, một mặt bằng đẹp có thể mang về lợi nhuận hấp dẫn nếu chuyển qua khai thác kinh doanh ẩm thực, cao ốc văn phòng… Tuy nhiên, với một không gian thực hành sáng tạo nghệ thuật, đòi hỏi gia tăng doanh thu, lợi nhuận một sớm một chiều là hoàn toàn không thể.
Không chỉ HRC, nhiều tổ hợp, không gian thực hành nghệ thuật tại TPHCM cũng từng đóng cửa sau thời gian hoạt động. Sự “chưa nở đã vội tàn” của các không gian sáng tạo này có thể được lý giải bằng việc hiện chưa có căn cứ pháp lý đặc thù nào dành cho hoạt động này.
Đối với các không gian có tính nghiên cứu phát triển, thử nghiệm, việc đóng thuế thật sự là một thách thức lớn. Hiểu rõ tầm quan trọng của không gian thực hành sáng tạo nghệ thuật, ngay sau khi Chiến lược Phát triển ngành công nghiệp văn hóa được UBND TPHCM phê duyệt, Sở VH-TT thành phố đã đề xuất thành lập Trung tâm Phát triển công nghiệp văn hóa TPHCM.
Đây được xem như một trung tâm khởi nghiệp trong lĩnh vực sáng tạo, hỗ trợ người thực hành nghệ thuật và kết nối công chúng. Để có sản phẩm nghệ thuật sáng tạo đóng góp vào GRDP của thành phố, chúng ta cần có người thực hành, công chúng đón nhận, hình thành các bước từ cơ bản đến chuyên nghiệp của một ngành công nghiệp.