Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, quản trị trí tuệ nhân tạo (AI) đang nổi lên như một mặt trận mới trong quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. Cả hai cường quốc đều nhận thức sâu sắc rằng AI không chỉ là chìa khóa cho tăng trưởng kinh tế mà còn đóng vai trò then chốt đối với an ninh quốc gia.
Gần đây, tại Hội nghị AI thế giới 2025 diễn ra ở Thượng Hải, Trung Quốc đã đề xuất thành lập Tổ chức Hợp tác AI thế giới. Mục tiêu chính của tổ chức này là thúc đẩy việc ứng dụng AI một cách an toàn và toàn diện, đồng thời thu hẹp khoảng cách số cũng như khoảng cách trí tuệ giữa các quốc gia trên thế giới. Thông qua tổ chức này, Trung Quốc hy vọng có thể tạo dựng một nền tảng hợp tác toàn cầu về đổi mới sáng tạo, giúp khai thác tối đa tiềm năng của AI và hướng tới sự phát triển, thịnh vượng chung cho tất cả các quốc gia.
Thủ tướng Trung Quốc Lý Cường phát biểu tại hội nghị đã nhấn mạnh mối nguy của tình trạng ‘độc quyền’ AI và kêu gọi các nước tăng cường hợp tác trong việc quản trị công nghệ này. Tuyên bố của ông Lý Cường có thể được xem là phản ứng đối với Mỹ, sau khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố Washington sẽ ‘làm mọi điều cần thiết’ để dẫn đầu trong lĩnh vực AI, bao gồm cả việc đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc trong các cơ quan quản trị quốc tế.
Hiện tại, thế giới chưa có quy định toàn cầu mang tính ràng buộc đối với việc phát triển AI. Trung Quốc đang kêu gọi xây dựng thêm hạ tầng số sử dụng năng lượng sạch và thống nhất các tiêu chuẩn về năng lực điện toán. Ngoài ra, nước này cũng ủng hộ vai trò của doanh nghiệp trong việc xây dựng các tiêu chuẩn kỹ thuật về an ninh, công nghiệp và đạo đức.
Trung Quốc dường như đang tận dụng lợi thế từ thành công của DeepSeek hồi đầu năm 2025. Công ty khởi nghiệp này đã tung ra các mô hình AI có năng lực gần tương đương với đối thủ OpenAI của Mỹ và cho phép người dùng tải về và tùy chỉnh miễn phí. Bước đi này của DeepSeek thể hiện khả năng của Trung Quốc trong việc phát triển AI một cách cởi mở và có thể tiếp cận.
Ở phía bên kia, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa công bố kế hoạch hành động về trí tuệ nhân tạo. Kế hoạch này bao gồm một loạt sáng kiến và khuyến nghị chính sách nhằm củng cố vị thế dẫn đầu toàn cầu của Mỹ trong lĩnh vực này. Kế hoạch tập trung vào việc cắt giảm các quy định về AI để thúc đẩy đổi mới, xây dựng cơ sở hạ tầng AI tại Mỹ và biến phần cứng lẫn phần mềm của nước này thành ‘nền tảng tiêu chuẩn’ cho các đổi mới về AI trên thế giới.
Tuy nhiên, các nhà lập pháp và lãnh đạo công nghệ tại Mỹ hiện còn chia rẽ về cách cân bằng giữa yếu tố an toàn và tốc độ phát triển trong lĩnh vực AI. Sự tranh cãi này cho thấy thách thức lớn trong việc quản trị AI và đảm bảo sự phát triển của công nghệ này một cách an toàn và có trách nhiệm.
Trong bối cảnh cạnh tranh Mỹ – Trung về AI ngày càng gay gắt, việc quản trị toàn cầu về trí tuệ nhân tạo đang trở thành một vấn đề cấp thiết. Cả hai quốc gia đều có kế hoạch và chiến lược riêng để dẫn đầu trong lĩnh vực này, trong khi thế giới vẫn chờ đợi một khuôn khổ toàn cầu để đảm bảo sự phát triển của AI một cách an toàn và có ích cho nhân loại.